حقوق مالی زوجین

قبل از ورود به بحث لازم بذکر است که حقوق مالی شامل نفقه، اجرت المثل، ارث، مهریه می‌شود. لیکن نیاز به تأکید می‌باشد درست است که قانون حقوق و تکالیفی برای زوجین تعیین کرده و ضمانت اجراهایی برای آن در نظر گرفته، لیکن باید توجه داشت که این امر به تنهایی نمی‌تواند آرامش و سعادت خانواده را تامین کند. بلکه آنچه در خوشبختی خانواده بیشتر از قانون موثر می‌باشد اخلاق است و زوجین باید با صفا و صمیمیت با هم زندگی کنند و از کمک به یکدیگر و تشریک مساعی در جهت تحکیم روابط عاطفی دریغ نورزند و گذشت و فداکاری داشته باشند، تا کانون خانوادگی را همیشه گرم و سعادتمند نگاهدارند. بنابراین توسل به ضمانت اجرای حقوقی و رجوع به مقامات قضایی، به هنگام ضرورت، به عنوان آخرین علاج، باید مورد استفاده قرار گیرد.‏

از آنجاییکه ارزش ریالی مهریه در سال‌های گذشته مثلاً از ۳۰ سال گذشته تا سال مطالبه، فراز و فرودهای بسیاری داشته لهذا بموجب قوانین جاری، اگر مهریه وجه نقد باشد به نرخ روز و متناسب با ارزش مالی زمانِ مطالبه محاسبه می‌شود.‏

آیا زمینه‌های حمایتی دیگری در جهت تثبیت حقوق مالی زن وجود دارد؟

بلی، در صورت پیگیری موضوع مطالبه از طریق دادگاه، تأمین خواسته که همان توقیف اموال زوج است، معادلِ تمام یا بخشی از مهریه این اثر را می‌تواند داشته باشد و وصول مهریه را در مرحله اجراء به میزان بالایی تضمین می‌کند.‏

برای کاهش میزان مهریه چه تمهیدات قانونی اتخاذ شده است؟

‏ با هدف کاهش نا بسامانی‌های ناشی از مهریه‌های غیرمتعارف، به موجب قانون حمایت از خانواده سقفی تا میزان ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی برای مهریه در نظر گرفته شده است. ولی به این دلیل که گرایش جامعه به وضع مهریه‌های نجومی مسأله‌ای فرهنگی است، مردم باید آگاه باشند که این باور غلط که «مهریه را چه کسی داده و گرفته» فاقد محمل قانونی و شرعی است.‏

منظور از عندالمطالبه یا عندالاستطاعه مهریه در قباله‌های ازدواج چیست؟

منظور از عندالمطالبه، به این معنی است که به محض امضای عقد نامه، زن اگر بخواهد می‌تواند با مراجعه به محاکم و دادگاه‌های خانواده یا مراجعه به اجرای ثبت تقاضای دریافت تمام یا قسمتی از مهریه را نماید. اما عندالاستطاعه به این معنی است که زن هنگامی می‌تواند مهریه خودش را مطالبه کند و مرد را ملزم به پرداخت آن کند که توان پرداخت مهریه را در شوهر ببیند.‏

تقسیم بندی فوق چه تأثیری در سهولت وصول مهریه دارد؟

این مساله باعث می‌شود که تعادلی در شرایط پرداخت مهریه بوجود ‌آید. بطوریکه هم زن به طور کلی از مهریه محروم نمی‌شود و هم در مواردی که مرد قادر به پرداخت مهریه نیست به زندان نمی‌رود. زیرا اغلب این اقدامات باعث تزلزل بنیان خانواده می‌شود.‏

در صورت امتناع مرد از پرداخت مهریه چگونه مهریه قابل وصول می‌باشد؟

از طریق طرح دادخواست در دادگاه خانواده و یا به صورت مطالبه اجراییه از طریق اجرای ثبت، دارای ضمانت اجراء است.‏

شرط تنصیف دارایی موضوع بند الف عقد نامه‌ها به چه معناست؟

در صورتیکه مرد خواهان طلاق باشد و تقاضای طلاق نیز ناشی از تخلف زن از وظایف زناشویی نباشد، مرد مکلف است تا نصف دارایی موجود خود را که در دوره زندگی مشترک با همسر بدست آورده، بلا عوض به زن انتقال دهد.‏

آیا شرط تنصیف دارایی قابل حذف است؟

بلی، شوهر می‌تواند هنگام تنظیم سند ازدواج در دفترخانه از امضای آن خودداری کند.‏

در فرض عدم توانایی مرد در پرداخت تعداد ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی قانون از وی چه حمایتی می‌کند؟

طبق قانون محکومیتهای مالی در فرض حصول شرایط اعسار هر مرد عاجز از پرداخت مهریه ی یکجا می‌تواند با ارائه لیست اموال و معرفی شهود به دادگاه، در صورت اثبات عدم تمکن از پرداخت یکباره مهریه، تقاضای تقسیط کند، که در اینصورت به زندان نمی‌رود.‏

اگر در خصوص اعسار، اطلاعات غلط داده شود چه ضمانت اجراهایی دارد؟

به درخواست شاکی می‌توان از بانک مرکزی درخواست شود فهرست کلیه حساب‌های محکوم در بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری را برای توقیف به مرجع قضایی تسلیم کند و مهم‌تر اینکه برای هر یک از مدیران و مسئولان مراجع مذکور که به تکلیف شناسایی اموال اشخاص حقیقی عمل نکنند، ضمانت اجرای سنگینی منظور کرده است.‏

هم چنین هرگاه شوهر به منظور فرار از اجرای حکم از اعلام کامل اموال خود مطابق مقررات این قانون خودداری کند یا پس از صدور حکم اعسار معلوم شود برخلاف واقع خود را معسر قلمداد کرده‌ است، دادگاه ضمن حکم به رفع اثر از حکم اعسار سابق محکومٌ‌علیه را به حبس محکوم خواهد کرد.‏

اگر قصوری از پرداخت در مرحله وصول اقساطی از سوی مرد صورت گیرد، چه ضمانت اجرایی وجود دارد؟

‏ زن می‌تواند برای استیفای حق خود از مرجع مربوطه تقاضای حبس مرد را بکند. یعنی اگر مرد به شکل اقساط هم از عهده پرداخت مهریه، بر نیاید آن موقع به درخواست ذی نفع زندان می‌رود.‏

‏ قسط‌ بندی مهریه بر اساس چه معیارهایی صورت می‌گیرد؟

ملاک کل دارایی‌هاست؛ ممکن است مرد کارمند باشد، لیکن اموال منقول، املاک و سهام داشته باشد. با تشخیص دادگاه، میزان اقساط به نحو ماهیانه تعیین می‌شود. در مواردی نیز علیرغم ادعای اعسار، چنانچه لیستی از اموال وی به دادگاه ارائه شود، ادعای اعسار مرد پذیرفته نشده و همزمان محکوم به پرداخت کل خواسته می‌شود.‏

آیا صحت دارد اولاً اجرای حکم قطعی از محل مستثنیات دین ممنوع است، ثانیاً در حدود آن تغییراتی یافته است؟

مستثنیات دین (یعنی اموالی که قابلیت توقیف ندارند) صرفاً شامل موارد زیر است:‏

الف ـ منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم است. لذا در فرضی که خلاف شئونات زوج تشخیص داده شود، قابل تبدیل به منزل کوچکتر و از محل مابه التفاوت آن، مهریه همسر ایداع می‌شود.‏

ب ـ اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم و افراد تحت تکفل وی لازم است.‏

ج ـ آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می‌شود.‏

د ـ کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها

هـ ـ وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه‌وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.‏

و ـ تلفن مورد نیاز زوج، یعنی حسب مورد زائد بر یک تلفن قابل مزایده است.‏

ز ـ مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره‌بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد. ‏

بنابراین ضمن اینکه ودیعه مسکن (با حصول شرایطی) قابلیت توقیف ندارد، بر خلاف قانون سابق، خودرو محکوم قابل توقیف بوده و می‌توان از محل فروش آن، مبلغ محکوم به را وصول نمود.‏

در صورت انتقال اموال توسط مرد چه باید کرد؟

اگر همزمان با دادخواست مطالبه مهریه (هم زمانی عرفی) یا متعاقب آن، مرد مدیون، اموالش را به نحوی (فروش صوری، هبه یا صلح…..) به دیگری انتقال دهد، به شکلی که دیگر مالی باقی نماند، و دادگاه نیز به این نتیجه برسد که اقدام به انتقال، صوری و به منظور فرار از پرداخت مهریه بوده، از طریق ابطال معاملات مذکور حمایت‌هایی از ذینفع به عمل خواهد آمد. علاوه برآن بر اساس قانون جدید محکومیت‌های مالی مجازات حبس در انتظار شوهر و نیز خریداری که با وی تبانی کرده، خواهد بود.‏

حقوق زوجین نسبت به یکدیگر چه می‌باشد؟

زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند زن و شوهر باید در تحکیم مبانی خانواده و تربیت اولاد با یکدیگر همکاری کنند.

نفقه زوجه دایم به عهده شوهر است

به زن در صورت عدم تمکین نفقه تعلق نمی‌گیرد

در عده وفات زن حق نفقه ندارد

زن باید در منزلی که شوهر تهیه می‌کند سکونت کند مگر شرط ضمن عقد شده باشد یا در صورت بیم خطر جانی، مالی و شرافتی که در صورت اثبات در دادگاه قادر به زندگی در خانه‌ای جداگانه خواهد بود، که در این صورت نفقه به عهده شوهر است.‏

شوهر می‌تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خود یا زن باشد، منع کند.‏

زن می‌تواند مستقلاً در دارایی خود هر گونه تصرفی بکند.‏البته بایدگفت: تحکیم روابط زوجین ریشه در مسایل عاطفی و اخلاقی دارد، بنابراین رعایت حقوق انسانی و حفظ احترام متقابل بیش از قوانین خشک و بی روح نقش سازنده دارد.‏

برگرفته از معاونت حقوقی قوه قضاییه