معنی اجراییه

اجرائیه به معنی ورقه ای است رسمی که به دنبال درخواست کتبی ذینفع (متعهد له یا محکوم له) برای اجرای مفاد سند ثبتی یا حکم قطعی دادگاه از مقام رسمی، به دستور این مقام صادر و به امضای او و نقش مهر رسمی می رسد و در آن، صریحاً دستور مقام رسمی نامبرده برای اجرای مفاد سند یا حکم، ذکر شده است. به اجرائیه. برگ اجرائی و ورقه اجرائی و ورقه اجرائیه و برگ لازم الاجراء نیز می گویند.

در حال حاضر علاوه بر دادگاه ها مراجع مختلفی نظیر اداره ثبت یا اداره دارایی وفق وظایف قانونی خود  می توانند مبادرت به صدور اجراییه نمایند که موضوع این یادداشت شرایط و آثار صدور اجراییه توسط دادگاه ها می باشد .

شرایط صدور اجراییه 

سوال بعدی این است که دادگاه در چه شرایطی اجراییه صادر می‌کند؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که شرایط صدور اجراییه برای همه احکام لازم‌الاجرا مشابه نیست؛ اما به طور کلی می‌توان گفت که باید سه مرحله زیر سپری شود تا دادگاه بتواند اجراییه صادر نماید .

الف – دادنامه و حکم لازم الاجرا از مرجع قضایی صالح  که در حال حاضر شورای حل اختلاف یا محاکم دادگستری است به نفع خواهان صادر گردد.

ب – در اغلب موارد می بایست دادنامه صادره به طرف دعوی که محکوم گردیده ابلاغ شود مگر اینکه قانون ترتیب دیگری مقرر نموده باشد .

ج – در بیشتر موارد  حکم صادره به تبع عدم تجدید نظر خواهی یا واخواهی و یا  متعاقب اعتراض قطعی شده باشد .

مرجع صدور اجراییه 

صدور اجراییه بر عهده کیست و از چه مقامی تقاضای صدور اجراییه کنیم؟

پاسخ این سوال در ماده ۵ قانون اجرای احکام مدنی مصوب سال ۱۳۵۶ چنین آمده است: صدور اجراییه با دادگاه نخستین است بنابراین کسی که حکم به نفع او صادر شده است باید به دادگاهی مراجعه کند که دادخواست اولیه را به آن دادگاه داده و حکم نخستین از آن دادگاه صادر شده است. طبق ماده ۱۹ قانون اجرای احکام مدنی، اجراییه به وسیله قسمت اجراییه دادگاهی که آن را صادر کرده است، به موقع اجرا گذاشته می‌شود بنابراین هم دادگاه نخستین دستور صدور اجراییه را می‌دهد و هم عملیات اجراییه تحت نظر آن دادگاه دنبال و اجرا می‌شود.

فارغ از اینکه حکم را قطعی را دادگاه تجدید نظر و یا دیوان عالی کشور صادر نموده است برای صدور اجراییه باید به دادگاهی مراجعه کند که دادخواست اولیه را به آن دادگاه داده و حکم بدوی از آن دادگاه صادر شده است.

تشریفات صدور اجراییه 

بعد از اینکه درخواست صدور اجراییه برای اجرای حکم ، تقدیم دادگاه گردید مدیر دفتر آن را با گزارش لازم تقدیم دادگاه می‌کند و رئیس دادگاه با توجه به درخواست و پیوست‌های آن، شرایط اجرای حکم بعد از صدور را احراز می‌کند و سپس دستور صدور اجرائیه را می‌دهد؛ به این ترتیب اولین قدم که صدور اجرائیه باشد برداشته می‌شود و مدیر دفتر دادگاه یا اجرا، اجرائیه را بر روی برگ‌های مخصوصی به نام برگ اجرائیه تنظیم می‌کند. 

برگ اجرائیه عملا توسط مدیر دفتر تکمیل می‌شود چون این برگه‌ها از قبل تهیه شده و چاپی است، فقط کافی است که اطلاعات لازم در آن منعکس شود.

بعد از اینکه مدیر دفتر این برگ را تهیه کرد به مهر دادگاه ممهور می‌شود. تعداد برگ‌های اجرائیه مثل دادخواست به تعداد کسانی است که در دادگاه محکوم شده‌اند. اجراییه در دو نسخه صادر می‌شود یک نسخه از آن در پرونده دعوا و نسخه دیگر پس از ابلاغ به محکوم‌علیه در پرونده اجرایی بایگانی می‌شود و یک نسخه نیز در موقع ابلاغ به محکوم‌علیه داده می‌شود.

مفاد برگ اجراییه

 در قسمت سمت راست اجراییه مشخصات کسی که حکم به نفع او صادر شده است و در قسمت سمت چپ مشخصات شخصی که حکم علیه او صادر شده است، درج می‌شود. در وسط برگ اجرایی هم موضوع حکم و مشخصات حکم از تاریخ و شماره بدوی یا تجدیدنظر بودن آن و قید اینکه پرداخت حق اجرا بر عهده محکوم‌علیه است، نوشته می‌شود.

افرادی که می توانند درخواست صدور اجراییه نمایند 

مطابق قانون صرفا  کسی که حکم قطعی یا لازم الاجرا به نفع او صادر شده یا وراث قانونی و وکلای ایشان می توانند با تقدیم لایحه به دادگاه تقاضای صدور اجراییه نمایند . معمولا این لایحه  بعد از قطعیت حکم  به دادگاه صادر کننده حکم بدوی تقدیم می گردد .

مرجع اجرا کننده مفاد اجراییه 

نه تنها اجراییه توسط دادگاه نخستین یا مرجع صادر کننده حکم بدوی صادر می شود طبق ماده ۱۹ قانون اجرای احکام مدنی، مفاد اجراییه نیز به وسیله قسمت اجرای دادگاهی که آن را صادر کرده است، به موقع اجرا گذاشته می‌شود بنابراین هم دادگاه نخستین دستور صدور اجراییه را می‌دهد و هم عملیات اجراییه تحت نظر آن دادگاه دنبال و اجرا می‌شود.

نحوه صدور اجراییه در هیئت های تشخیص و حل اختلاف وزارت کار

  برای صدور اجراییه برای رای داور هم باید همین مراحل طی شود اما شرایط صدور اجراییه برای آرای هیات‌های تشخیص و حل اختلاف کارگر و کارفرما کمی فرق می‌کند. در هیات های مذکور مرجعی که می‌توانید با مراجعه به آن از این شرایط مطلع شوید ماده ۴۳ قانون کار و آیین‌نامه مصوب هیات وزیران مورخ سال ۱۳۷۰ است. شرایط صدور اجراییه به این ترتیب است که کسی که حکم به نفع او صادر شده، در موقع تقاضای صدور اجراییه، یک نسخه رونوشت ابلاغ‌شده رای قطعی را پیوست تقاضانامه خود کرده و به واحد اجرای دادگاه تسلیم کند.