هرگونه فعل یا ترک فعلی که موجب نقض قوانین و مقررات مربوط به خرید و فروش، جابجایی یا صدور و ورود کالا باشد و به نوعی برای آن مجازات تعیین شده باشد، قاچاق محسوب می‌شود. قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در تعریف قاچاق کالا و ارز می‌گوید: «قاچاق کالا و ارز، هر فعل یا ترک فعلی است که موجب نقض تشریفات قانونی مربوط به ورود و خروج کالا و ارز شود و بر اساس این قانون یا سایر قوانین، قاچاق محسوب و برای آن مجازات تعیین شده باشد و در مبادی ورودی یا هر نقطه از کشور حتی محل عرضه آن در بازار داخلی کشف شود.»

بر اساس ماده 113 قانون امور گمرکی موارد مختلفی جز قاچاق گمرکی محسوب می‌شوند.  کالایی که از مسیر غیرمجاز یا بدون انجام تشریفات گمرکی به قلمرو گمرکی وارد یا از آن خارج شود قاچاق محسوب می‌شود. 

ساز و کار اعتراض به رای دادگاه متهمین قاچاق کالا و ارز  نمایندگان مجلس شورای اسلامی سازو کار اعتراض و یا درخواست تجدید نظر خواهی به رای دادگاه در خصوص متهمین قاچاق کالا و ارز را تعیین کردند.

مدیر کل دفتر نمایندگی قوه قضاییه مستقر در ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز از آموزش ۵۶۰ قاضی دارای ابلاغ ویژه پیرو اختصاص شعب ویژه جهت رسیدگی به جرائم قاچاق کالا و ارز، برگزاری دوره‌های متمرکز استانی از سوی مرکز آموزش معاونت منابع انسانی قوه قضاییه و اعلام آمادگی جهت برگزاری دوره‌های سال ۹۸ خبر داد.

نظر به اینکه بر اساس ماده ۴۹ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب سال ۱۳۹۲ رؤسای شعب تجدیدنظر ویژه رسیدگی به پرونده‌های قاچاق کالا و ارز از میان قضات دارای پایه ۹ قضایی و توسط رییس قوه قضائیه منصوب می‌شوند و به موجب تبصره ۲ ماده ۵۰ همان قانون آراء صادره از شعب تعزیرات حکومتی در مورد پرونده‌های قاچاق کالا و ارز قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی نیست، از طرفی آراء صادر شده از شعب عالی تجدیدنظر مطابق رأی شماره ۲۵۲ـ ۱۳/۸/۱۳۸۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری است،