نحوه برخورد با کودکان و نوجوانان نا بالغ بزهکار طبق قانون مجازات اسلامی 

 

نظریه مشورتی نحوه برخورد با کودکان و نوجوانان نا بالغ بزهکار طبق قانون مجازات اسلامی 

 

سوال

 ماده ۸۸ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ اعلام کرده است که اطفال و نوجوانان در صورت ارتکاب جرم تعزیری، چنانچه سنشان ۹ تا ۱۵ سال تمام شمسی باشد، دادگاه یکی از تصمیمات مندرج در ماده ۸۸ را در نظر می‌‌گیرد و تبصره ۲ ماده ۸۸ نیز اعلام کرده است که هرگاه نابالغ یکی از جرایم تعزیری یا حدی یا قصاص را انجام دهد درصورتی که ۱۲ سال قمری داشته باشد، به یکی از اقدامات ماده ۸۸ محکوم می‌‌شود. بین ماده ۸۸ که سن مسئولیت کیفری را ۹ تا ۱۵ سال شمسی اعلام داشته با تبصره ۲ آن که سن مسئولیت کیفری را ۱۲ تا ۱۵ سال قمری عنوان کرده است، تعارض وجود دارد؟ ثانیاً آیا قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ برای نابالغ مسئولیت کیفری قائل شده است یا خیر؟ ثالثاً تبصره ۲ ماده ۸۸ ناظر به نابالغ پسر یا دختر است؟ اگر آن را شامل نابالغ پسر بدانیم و با التفات به اینکه سال قمری ۱۰ روز کمتر از سال شمسی است (۱۲ سال قمری معادل ۱۱ سال و ۸ ماه شمسی بوده) که حکایت از آن دارد که سن مسئولیت کیفری برای نابالغ پسر ۱۱ سال و اندی است که این با ماده ۸۸ که سن مسئولیت کیفری را ۹ تا ۱۵ سال شمسی و ماده ۱۴۷ قانون مجازات که سن بلوغ را ۹ تا ۱۵ سال قمری اعلام داشته است، تعارض دارد، جمع این مواد چگونه خواهد بود؟ رابعاً آیا سن مسئولیت کیفری با سن بلوغ متفاوت است؟ چنانچه متفاوت نباشد جمع ماده ۸۸ با ماده ۱۴۷ چگونه امکان‌پذیر است؟

 

پاسخ

اولا ماده ۸۸ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ در مقام بیان سن مسئوولیت کیفری نیست و با مقررات «تبصره ۲» این ماده تعارضی ندارد. آنچه در ماده ۸۸ قانون مذکور آمده، راجع به «جرایم تعزیری» اطفال و نوجوانان است که سن آنها در زمان ارتکاب جرم، ۹ تا ۱۵ سال تمام شمسی است و آنچه در تبصره ۲ این ماده آمده، راجع به جرایم موجب حد یا قصاص نابالغ است که حسب مورد مشمول اقدامات تأمینی و تربیتی بندهای ماده ۸۸ قانون مذکور است. ثانیاً با توجه به صراحت مواد ۱۴۶ و ۱۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، افراد نابالغ مسئولیت کیفری ندارند. ثالثاً صدر تبصره ماده ۸۸ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ با توجه به ماده ۱۴۷ همین قانون فقط ناظر به پسران نابالغ ۱۲ تا ۱۵ سال قمری است چون دختر بیش از ۹ سال، بالغ محسوب می‌شود اما ذیل تبصره، شامل دخترانی که به سن بلوغ نرسیده‌اند و نیز پسرانی که کمتر از ۱۲ سال دارند و مرتکب یکی از جرایم موجب حد یا قصاص می‌شوند، است. رابعاً سن مسئولیت کیفری، همان سن بلوغ است که در ماده ۱۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ ذکر شده و آنچه در ماده ۸۸ قانون مذکور آمده، با توجه به ماده ۱۴۸ این قانون، از باب اقدام تأمینی و تربیتی است.