معنی دادخواست و انواع آن
برای طرح دعوی و احقاق حق در امور حقوقی در بسیاری از موارد اولین کاری که باید مدعی یا وکیل وی انجام دهد نوشتن دادخواست است. دادخواست شناسنامه دعوای شماست و بسیاری از تصمیم‌های دادگاه به نکاتی وابسته است که در متن دادخواست به آن اشاره کرده‌اید.
دادخواست چیست
معنی لغوی دادخواست، دادخواهی کردن است و در اصطلاح حقوقی به شروع اقامه دعوا از سوی «خواهان علیه خوانده» از طریق بستر دادگستری گفته میشود. در بسیاری از مواد قانونی دادخواست به معنی برگه دادخواست استفاده میشود یعنی برگه‌ای که شخص به وسیله آن دادخواهی خود را به دادگاه ارائه می‌کند.دادخواست یک نوع درخواست نامه ویژه است که در ساختار و فرم ویژه مخصوص دادخواست، به دادگاه تسلیم میشود و اساسا؛ دادگاه پس از دریافت دادخواست به درخواست متقاضی رسیدگی می کند به عبارت دیگر هنگامی که یک شخص حقیقی یا حقوقی می‌خواهد علیه شخصیت دیگری اقامه دعوا کند به عنوان خواهان شناخته میشود و باید درخواست خود را به عنوان خواهان در برگ چاپی مخصوصی قید کند که به آن دادخواست می‌گویند؛ به عبارت اخری دادخواست بیان ادعا نزد مراجع قضایی در اوراق مخصوص است زیرا لازمه رسیدگی به دعاوی حقوقی در دادگستری تقدیم دادخواست از سوی مدعی است.
کاربرد دادخواست
تنظیم و تسلیم دادخواست در برگه مخصوص دادخواست برای دعاوی حقوقی الزامی میباشد ولی در خصوص دعاوی کیفری الزامی در مورد شکایت و درخواست طرفین دعوی در فرم مخصوص دادخواست نمیباشد و این امکان وجود دارد که؛ طرح شکایت و دعوی به روی کاغذ عادی صورت پذیرد.
با تنظیم و تسلیم دادخواست به دادگاه؛ دادگاه مکلف به رسیدگی به پرونده میشود و متقاضی نیز بایستی نسبت به پیگیری و سپری کردن روند قانونی اقدام نماید.
نحوه تهیه دادخواست
برگ دادخواست را می‌توان از محل فروش اوراق قضایی واقع در تمامی دادگستری‌ها و مجتمع‌های قضایی در سراسر کشور تهیه کرد. در مراجع قضایی‌ای که چند شعبه وجود دارد دادخواست به دفتر شعبه اول تسلیم میشود.
دادخواست الکترونیک چیست
علی رغم اینکه مطابق قانون آیین دادرسی مدنی متن دادخواست حتما باید در فرم های کاغذی موجود که توسط دادگستری تهیه و تنظیم شده تقدیم شود، لیکن هم اکنون به تبع تشکیل دفاتر خدمات قضایی و الکترونیکی شدن تنظیم و ارسال دادخواست نیازی به استفاده از فرم های دادخواست کاغذی سنتی نمی باشد و محاکم موظف به پذیرش دادخواست های الکترونیکی شده اند .
البته تا لحظه تنظیم این یادداشت هنوز تقدیم دادخواست در شورای حل اختلاف ، دیوان عدالت اداری و هیئت های حل اختلاف وزارت کار مستلزم تهیه و تقدیم دادخواست به شکل کاغذی و سنتی می باشد که با استفاده این مراجع از سامانه های الکترونیکی به نظر می رسد شاهد تغییر رویه در استفاده از دادخواست کاغذی باشیم .
انواع دادخواست
دادخواست ها بر مبنای مرجع و مرحله ای که خواهان می خواهد دعوی خود را مطرح کند عبارتند از :
دادخواست مخصوص شورای حل اختلاف
دادخواست مخصوص دادگاه نخستین (مرحله بدوی)،
دادخواست مخصوص واخواهی،
دادخواست مخصوص دادگاه تجدید نظر،
دادخواست مخصوص فرجام خواهی،
دادخواست مخصوص دیوان عدالت اداری،
دادخواست مخصوص هیئت های تشخیص و حل اختلاف اداره کار تعاون و امور اجتماعی ،
نحوه نوشتن دادخواست
طبق ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی دادخواست باید متضمن مطالب و نکاتی باشد که عدم رعایت هر یک از این موارد دارای ضمانت اجرای خاصی است که در مواردی می تواند منجر به مختومه شدن پرونده گردد لذا به جهت اهمیت این موضوع در ادامه به نکاتی که در دادخواست می بایست به آن اشاره گردد می پردازیم .
الف – ذکر نام و مشخصات دقیق خواهان یا خواهان ها
طبق ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی در دادخواست باید به نام، نام خانوادگی، کد ملی، شماره شناسنامه، نشانی اقامتگاه خواهان یا خواهان ها اشاره گردد . باید در دادخواست نام و نام خانوادگی و اقامتگاه (محل زندگی یا کار) خواهان مشخص باشد،والا دادخواست وی رد می شود. اگر دادخواست توسط وکیل تقدیم شده باشد، مشخصات وکیل نیز باید در قسمت مربوطه درج شود. درصورتیکه خواهان شخص حقوقی یا یکی از نهادهای دولتی یا عمومی باشد می بایست در دادخواست نام و اقامتگاه شخص حقوقی بر اساس آدرس موجود در اداره ثبت شرکتها به عنوان خواهان نوشته شود .
ممکن است کسانی که دادخواست می دهند بیش از یک نفر باشند که در این صورت باید مشخصات همه آن ها در دادخواست ذکر شود .
معنی خواهان
بر اساس لغتنامه دهخدا خواهان به معنی مشتاق ، خواهنده و طالب است و از نظر حقوقی كسی كه مدعی حق است و با تقدیم دادخواست در مراجع قضایی تقاضای دادخواهی می‌كند را «خواهان» می نامند . طرف مقابل او که طرف دعوی قرار می گیرد را «خوانده» می نمایند .
ضمانت اجرای عدم ذکر مشخصات و نشانی خواهان در دادخواست
بر اساس ماده ۵۶ آیین دادرسی مدنی؛ هر گاه در دادخواست، خواهان یا محل اقامت او معلوم نباشد ظرف دو روز از تاریخ رسید دادخواست به موجب قراری که مدیر دفتر دادگاه و در غیبت مشارالیه جانشین او صادر می‌کند، دادخواست رد میشود .
در حال حاضر در دفاتر قضایی خواهان ملزم به ارائه کد ملی ، شماره شناسنامه و نام پدر خود نیز می باشد .
ب – ذکر مشخصات و نشانی خوانده یا خواندگان
خواهان یا مدعی می بایست در دادخواست تقدیمی به نام و نام خانوادگی و اقامتگاه طرف دعوی یا خوانده اشاره نماید تا دادگاه بتواند اوراق قضایی را برای وی ارسال نماید . در حال حاضر در دفاتر قضایی خواهان الزامی مبنی بر ارائه کد ملی ، شماره شناسنامه و نام پدر خوانده ندارد .
در صورتی که نشانی محل سکونت یا محل کار خوانده یاطرف دعوی در اختیار خواهان نباشد به درخواست وی با دریافت هزینه نشر آگهی ، دادگاه ابلاغیه خوانده را در روزنامه های کثیرالانتشار آگهی مینماید .
معنی خوانده
بر اساس فرهنگ فارسی معین خوانده به معنی دعوت شده و احضار شده است و از نظر حقوقی كسی است كه مدعی حق یا خواهان دعوی را به طرفیت او مطرح می کند .
ج – تعیین خواسته و بهای آن
خواهان بایستی به صورت شفاف، درخواست خود را در دادخواست اعلام نماید تا طرف مقابل قادر به ارائه مدارک و مستندات لازم برای دفاع از خود باشد و دادگاه بتواند به موضوع رسیدگی نماید .و از آنجا که هدف اصلی خواهان از طرح دهوی نیل و رسیدن به خواسته است و تعیین آن مهمترین شالوده دادخواست میباشد که بایستی به صورت کامل تنظیم گردد.
امکان درج خواسته های مختلف در یک دادخواست
طبق ماده ۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی خواهان فقط در صورتی می توان دو یا چند خواسته را در یک دادخواست مطرح کرد که تمام این خواسته ها دارای ارتبط با یکدیگر باشند و نتیجه هر یک بر دیگری موثر باشد در غیر این صورت دادگاه تکلیفی در رسیدگی همزمان ندارد و می تواند به هریک جداگانه رسیدگی نماید .
تعیین بهای خواسته
تعیین بهای خواسته برای تعیین میزان هزینه دادرسی و حتی دادگاه صالح به رسیدگی موثر است و هزینه دریافتی از خواهان بستگی به میزان بهای خواسته و مقطع یا مرحله پرونده( بدوی، واخواهی، تجدید نظر و…) می باشد لذا در دعاوی که مالی است در دادخواست می بایست علاوه بر خواسته به بهای خواسته (مبلغ ریالی) نیز اشاره گردد و عدم تعیین بهای خواسته می تواند منجر به توقیف دادخواست شود.
نحوه تقویم خواسته در دعاوی غیر مالی
تقویم خواسته در تمام مواردی که دعوا ذاتاً غیرمالی بوده (تمکین یا الزام به عذرخواهی) یا قانونگذار آن را از دعاوی غیرمالی محسوب کرده است (تخلیه ید از عین مستأجره یا مرهونه) منتفی محسوب میشود و خواهان تکلیفی در تعیین آن ندارد .
. اگر به موجب ماده ۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی، دعاوی متعدد به موجب یک دادخواست اقامه شده باشد، خواسته هریک از دعاوی باید جداگانه درج و بهای خواسته هر یک عندالاقتضا تعیین و هزینه دادرسی آنها جداگانه احتساب و جمعاً پرداخت شود.
معلوم نبودن بهای خواسته هنگام تقدیم دادخواست
در صورتی که قیمت خواسته در دعاوی مالی در هنگام تقدیم دادخواست مشخص نباشد تکلیف تعیین بهای خواسته ساقط میشود (مثل اجرت‌المثل) و در این صورت به استناد ماده ۱۴ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب سال ۱۳۷۳ در موقع تقدیم دادخواست مبلغ یکصد و پنجا ه هزار تومان الصاق و ابطال میشود و بقیه هزینه دادرسی بعد از تعیین خواسته و صدور حکم دریافت خواهد شد و دادگاه مکلف است قیمت خواسته را قبل از صدور حکم با جل نظر کارشناس مشخص کند.
چنانچه تعیین بهای خواسته واقعاً ممکن نباشد (مثل اجرت‌المثل) موجبی برای نقص دادخواست و اخطار رفع نقص وجود ندارد
ضمانت اجرای عدم تعیین خواسته یا بهای آن
اگر در دادخواست خواسته تعیین نشده یا بهای آن با شرایطی که بیان شد مشخص نشده باشد مدیر دفتر دادگاه می بایست جریان دادخواست را متوقف کرده و برای دادخواست‌دهنده اخطار رفع نقص ارسال کند و چنانچه خواهان از تاریخ ابلاغ این اخطاریه ، ظرف مدت ۱۰ روز خواسته یا بهای آن را برای دادگاه مشخص نکند ، دادخواست به موجب قراری که مدیر دفتر و در غیبت مشارالیه جانشین او صادر می‌کند، رد میشود .
البته خواهان می‌تواند با استناد به ماده ۵۴ قانون دادرسی مدنی ظرف ۱۰ روز از این قرار به همان دادگاه شکایت کند که بعد از رسیدگی ، رأی دادگاه در این خصوص قطعی و غیر قابل تجدید نظر خواهی است.
اعتراض به رد دادخواست صادره از ناحیه مدیر دفتر دادگاه در همان دادگاه و بدون تقدیم دادخواست و پرداخت هزینه به عمل می‌آید و تصمیم دادگاه چه در تأیید و چه در رد اعتراض باشد، قطعی است. چنانچه با وجود نقص دادخواست، مدیر دفتر به صدور اخطار رفع نقص اقدام نکند، دادگاه باید پرونده را به دفتر عودت دهد تا دفتر به تکلیف قانونی خود عمل کند.
برای مطالعه بیشتر می توانید مطلب ضمانت اجرای نپرداختن هزینه دادرسی هنگام افزایش خواسته مطالعه فرمایید .
زبان دادخواست
دادخواست می بایست به زبان فارسی نوشته شود و طرح دعوی در شهرستان ها هم می بایستی به زبان فارسی باشد لذا اگر یک فرد لر یا کرد یا ترک تصمیم به تقدیم دادخواست گرفت نمی تواند دادخواست را مطابق زبان محلی خود تنظیم کند و دادخواستی که به زبانی غیر از فارسی نوشته شود اصلا دادخواست محسوب نمی شود و قابل رسیدگی نمی باشد .
تبعات تقدیم دادخواست ناقص
ثبت ديدگاه