آثار حقوقی چک سفید امضا
در حقوق ایران، جرم سوءاستفاده از سفیدمهر یا سفیدامضا، موضوع ماده ۶۷۳ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ بوده که تحت عنوان «فصل بیست و چهارم، خیانت در امانت» است و می‌گوید «هر کس از سفیدمهر یا سفیدامضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوءاستفاده کند، به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.»
سوءاستفاده از سفیدمهر یا سفیدامضا، عبارت است از نوشتن متقلبانه یا خلاف توافق در بالای امضا یا مهر در یک نوشته یا سند مغایر با آنچه که قبلاً مورد توافق واقع شده باشد. بر این اساس، هر کاغذ سفید یا سند سفیدی که به کسی داده می‌شود و پایین آن مهر یا امضا شده، در دست فرد امانت است و نباید از آن سوءاستفاده کرد و در صورت سوءاستفاده یعنی پر کردن قسمت‌های سفید کاغذ به ضرر شخصی که زیر آن را امضا یا مهر کرده است، سوءاستفاده از سفیدمهر یا سفیدامضا صورت می‌گیرد که این اقدام، جرم و مستوجب مجازات است. بنابراین چنانچه سارق، جاعل و اخذکننده سند (سفید مهر یا سفیدامضا) به عنف، تهدید و اکراه، مبادرت به تحصیل سفیدامضا یا سفیدمهر کرده و از آن سوءاستفاده کنند، مرتکب جرايم سرقت، جعل و اخذ سند به عنف، تهدید و اکراه شده‌اند که موضوع جرايم خاص هستند و با منتفی بودن امانت قانونی یا قراردادی، موضوع از شمول جرايم تحت عنوان خیانت در امانت ذیل عنوان فصل بیست و چهارم بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی خارج است. وی ادامه داد: یکی از مواردی که نمونه‌های خارجی آن در سطح جامعه و به ویژه شرکت‌ها و ادارات، بسیار قابل مشاهده است و مصادیق آن ممکن است جرم سوءاستفاده از سفیدمهر و سفید امضا را به ذهن متبادر کند، دریافت چکها و سفته‌های سفیدامضایی است که روسای ادارات، شرکت‌ها، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها در بدو ورود کارمندان و کارگران جدید، از آنها دریافت می‌کنند. حال پرسشی که در این زمینه مطرح می‌شود، این است که دریافت این چکها و سفته‌ها، در آینده چه آثار و تبعاتی برای افراد به دنبال خواهد داشت؟
آثار حقوقی چکها و سفته های صادره بابت حسن انجام کار
دریافت این چکها و سفته‌ها از باب تضمین انجام تعهدات و حسن انجام کار است تا در صورت بروز اختلافات احتمالی در آینده، در مقام وصول آن برآیند اما در صورتی که فرد مستخدم، به تعهداتش عمل نکرده یا این ادعا وجود داشته باشد که او تعهدات خود را انجام نداده است، این موضوع وصف جزایی ندارد. این در حالی است که اگر فرد تعهدات خود را انجام داده و چه بسا، رابطه کاری دو طرف نیز خاتمه یافته و بنا به دلایل دیگری، سفته یا چک نزد آنها است، در صورتی که بر روی چک اقدام کرده و آن را برگشت بزنند، در این صورت موضوع واجد وصف جزایی است و در چنین شرایطی، موضوع می‌تواند تحت عنوان خیانت در امانت مطرح شود و در نهایت ممکن است تعدد معنوی بوده و مشمول مجازات اشد شود. بنابراین در صورتی که مسئولان شرکت مورد نظر، با این عنوان که کارمند تعهدات خود را به نحو صحیح انجام نداده است، در خصوص چک یا سفته متعلق به او اقدام کرده و آن را برگشت بزنند، این موضوع عنوان مجرمانه ندارد اما اگر فرد تعهدات خود را انجام داده و پس از پایان رابطه کاری و استخدامی، چک از سوی شرکت برگشت بخورد، بر اساس مواد ۶۷۳ و ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، موضوع مشمول جرم خیانت در امانت و سوءاستفاده از سفید مهر و سفید امضا است و می‌تواند فعل واحد و عنوان متعدد؛ و تعدد معنوی و مجازات اشد باشد.
تفاوت خيانت در امانت با سرقت و كلاهبرداري
جرم خيانت در امانت در زمره جرايم مقيد است و رفتار مرتكب، منتهي به نتيجه خاصي مي‌شود. بدين ترتيب ورود ضرر به مالک يا متصرف، بر اثر فعل مرتكب، لازمه تحقق خيانت در امانت است. در كلاهبرداري، نتيجه جرم، بردن مال غير است، در حالي كه انتفاع كلاهبردار يا فرد مورد نظر وي از آن نيز شرط است اما در جرم خيانت در امانت، فقط ورود ضرر به مالک يا متصرف شرط است، حتي اگر خود خائن از مال منتفع نشده باشد. به گفته ناجی، در كلاهبرداري متهم با توسل به اقدامات متقلبانه، مال غير را به دست مي‌آورد، در صورتي كه در جرم خيانت در امانت زيان‌ديده از جرم، با ميل و رضاي خود مال خود را در اختيار متهم مي‌گذارد. تفاوت جرم خيانت در امانت با سرقت نیز اين است كه در سرقت مرتكب، مال غير را به طور مخفي مي‌ربايد.
جرايم در حكم خيانت در امانت
خیانت در امانت
ثبت ديدگاه