با توسعه فضای مجازی و راه افتادن صفحات مجازی مختلف سوء استفاده از نام یا تصویر افراد مختلف بسیار زیاد شده است و این امر به طور معمول به صورت تهدید به انتشار عکس های خصوصی افراد ، تغییر یا تحریف عکس افراد و یا استفاده از عکس دیگران در پروفایل یک فرد دیگر محقق می گردد .

تحریف و تغییر  عکس دیگران در اینترنت 

مطابق قانون جرایم رایانه‌ای سوء استفاده از نام یا تصویر دیگری جرم است.

بر اساس ماده ۱۶ این  قانون هرکس به وسیله سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم، صوت یا تصویر دیگران را تغییر دهد یا تحریف کند مجرم است.

بر اساس این ماده قانونی هرکس تصویر دیگری را با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال، یا جزای نقدی از ۵ تا ۴۰ میلیون ریال و یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

بر همین اساس سوء استفاده از تصویر دیگری و قرار دادن عکس شخصی دیگران روی پروفایل صفحه خود در فضای مجازی جرم است و در صورت شکایت شخص از این کار فرد خاطی به مجازات قانونی محکوم می‌شود.

انتشار فیلم و عکس خصوصی افراد در اینترنت

سوء استفاده از فیلم و عکس های خصوصی و خانوادگی دیگران یکی از شایع ترین جرایمی است که این روزها  رخ می دهد . انتشار فیلم و تصاویر خصوصی دیگران ، بدون رضایت آنها ، اغلب موجب هتک حرمت افراد شده است و باعث جریحه دار شدن اعتماد آنها است . البته این جرم به دو صورت در قانون در نظر گرفته شده است اول موردی است که کسی اقدام به تغییر یا تحریف و انتشار عکس و فیلم دیگران کند و دوم موردی است که کسی فیلم ، عکس یا صدای دیگری را بدون رضایت او منتشر کند .
 کسی که از هر یک از موارد بالا صدمه دیده باشد ، باید برای رسیدگی به این جرم ابتدا شکایت خود را در دادسرا یا کلانتری ثبت کند تا مراحل رسیدگی به جرم آغاز شود تا بعد از طی مراحل قانونی ، مجازات در نظر گرفته شود .

مجازات انتشار عکس و فیلم دیگران در فضای مجازی

بر اساس مواد ۷۴۴ و ۷۴۵ قانون مجازات اسلامی  شرایط وقوع این جرایم به شرح زیر است 
ماده ۷۴۴ : «هرکس به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف نماید و آن را منتشر کند و یا با علم به تغییر یا تحریف آن منتشر نماید، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او بشود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
تبصره ـ اگر تغییر یا تحریف به صورت مستهجن بوده باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم می شود.

ماده۷۴۵ :  هر کس به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا چهل میلیون (۴۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

شرایط تحقق جرم انتشار عکس و فیلم دیگران در اینترنت

همانطور که ملاحظه می نمایید، تفاوت این دو ماده در این است که در اولی، مرتکب ابتدا به تغییر و تحریف فیلم و عکس دیگری می پردازد و سپس آن را انتشار می دهد درحالی که در دومی بدون تغییر و تحریف، آن را منتشر می نماید.
تفاوت دیگر این است که در ماده ۷۴۴ قانون مجازات ، ورود ضرر به قربانی شرط تحقق جرم نیست بلکه صرف هتک حیثیت کافی است لیکن مطابق ماده ۷۴۵ قانون مجازات اسلامی علاوه بر هتک حیثیت، ورود ضرر به قربانی نیز شرط است.
لذا مطابق مواد مذکور مهمترین شرایط تحقق این جرایم به قرار زیر می باشند.

۱ –  از آنجایی که این جرم در زمره جرایم رایانه ای قرار دارد لذا برای تحقق آن، انتشار، حتما باید به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی انجام شود. بنابراین انتشار، از طریق پوستر و اعلامیه و… تحت این ماده قابل مجازات نیست بلکه مواد دیگری به آن اختصاص داده شده است.

۲ –  مطابق ماده (۷۴۵)، عمل انتشار فیلم و عکس باید بدون رضایت قربانی صورت گرفته باشد. همچنین به دستور قانون یا مقامات قضایی نیز نباشد.

۳ –  فیلم یا عکس یا صوت متعلق به دیگری باشد. بنابراین، انتشار فیلم و عکس یا صوت خود شخص، تحت این ماده قابل مجازات نمی باشد بلکه در صورت دارا بودن شرایط خاص، مثلا مستهجن بودن، تحت مواد دیگری قابل پیگیری می باشد.

۴ –  فیلم یا عکس یا صوت دیگری، حتما باید منتشر شود یا به گونه ای در دسترس دیگران قرار گرفته باشد. یعنی به گونه ای باشد که صدق عنوان انتشار کند.

۵ –  شخص عمدا و با سوء نیت و آگاهانه این عمل را مرتکب شده باشد و چنانچه از روی سهو خطا باشد تحت این ماده قابل پیگرد نیست.

۶ –  شخص قربانی از ارتکاب این جرم، ضرر ببیند و یا این عمل، عرفا موجب هتک حیثیت او شود. بنابراین، برای تحقق این جرم، باید نتیجه ای از آن حاصل شود و صرف ارتکاب آن بدون ایراد ضرر و هتک حیثیت، جرم نیست.

۷ –  ماده۷۴۴ قانون مجازات اسلامی ، ناظر به موردی است که مرتکب، ابتدا، فیلم یا عکس یا صوت دیگری را تغییر یا تحریف می کند و سپس آن را منتشر می کند. برای مثال از طریق فتوشاپ باشد. بنابراین برای اعمال مجازات، طبق این ماده، لازم است که مرتکب ابتدا به تغییر و تحریف، پرداخته باشد.

مجازات تهدید به انتشار عکس و فیلم دیگران در اینترنت

به دلیل حساسیتی که اشخاص بر حریم خصوصی خود و خانواده های خود دارند، بسیار پیش می آید که این قضیه تبدیل می شود به ابزاری جهت اخاذی و کلاهبرداری افراد سودجو که با تهدید دیگران به انتشار فیلم، عکس، صوت یا اسرار شخصی و خانوادگی شان از طریق فضای مجازی، دیگران را برای رسیدن به خواسته هایشان تحت فشار قرار دهند.
لذا قانونگذار ما در این مورد هم ساکت نمانده است و برای اینگونه اشخاص به صرف تهدید، حتی بدون عملی کردن آن، مجازات وضع کرده است.
طبق ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی تهدید به جرم عبارت است از:
«هر کس دیگری را به هر نحوی، به قتل یا ضررهای نفسی و شرافتی یا مالی یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او تهدید کند، اعم از اینکه به واسطه این کار، تقاضای دریافت وجه یا انجام امر یا ترک فعلی را کرده یا نکرده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم می شود.»

شرایط تحقق جرم تهدید به انتشار عکس و فیلم دیگران در اینترنت

۱ – تهدید کننده قادر به انجام آن فعل باشد. بنابراین چنانچه شخصی که هیچگونه سواد رایانه ای و دسترسی به اینترنت نداشته باشد، جرم تهدید به وقوع نمی پیوندد.

۲-  وضعیت تهدید شونده به گونه ای باشد که امکان وقوع آن باشد. مثلا تهدید به شخصی که هیچگونه فیلم و عکس از خود ندارد به انتشار آن، جرم نیست.

۳- تهدید امری نسبی است و وضعیت تهدید شونده در آن مؤثر است و ملاک تشخیص آن عرف می ‌باشد. یعنی تهدید باید به گونه ای باشد که عرفا، موجب خوف و ترس شخص نرمال و متعارف جامعه گردد.