بررسی  قرارداد آزمایشی کارگران

ماده ۱۱ قانون کار پیش‌بینی کرده است که در قرارداد کار طرفین می‌توانند با توافق یکدیگر مدتی را به نام دوره آزمایشی کار تعیین کنند. در خلال این دوره هر یک از طرفین حق دارد بدون اخطار قبلی و بی آن که الزام به پرداخت خسارت داشته باشد، رابطه کار را قطع کند.

در صورتی که قطع رابطه کار از طرف کارفرما باشد، وی ملزم به پرداخت حقوق تمام دوره آزمایشی خواهد بود و چنانچه کارگر رابطه کار را قطع کند؛ وی فقط مستحق دریافت حقوق مدت انجام کار خواهد بود.

در واقع در قانون کار، قرارداد کار آزمایشی پیش‌بینی نشده است و آنچه در ماده ۱۱  قانون  کار آمده، در ارتباط با اختیار طرفین (کارگر و کارفرما) برای تعیین دوره‌ای در ابتدای قرارداد به‌نام دوره آزمایشی کار است.

به عبارت دیگر در صورت توافق کارگر و کارفرما بر پیش‌بینی دوره آزمایشی، دوره مزبور مقطعی از یک قرارداد کار خواهد بود نه قراردادی منفک از قرارداد کار؛ و تبصره ماده یادشده که می‌گوید مدت دوره آزمایشی باید در قرارداد کار مشخص شود، تأییدی بر این نظریه است.

ضمنا با توجه به امکان قطع رابطه کار در خلال دوره آزمایشی و عدم امکان فسخ از سوی هیچ یک از طرفین در قراردادهای با مدت موقت یا انجام کار معین، پیش‌بینی دوره آزمایشی در این‌گونه قراردادها که مستلزم پیش‌بینی حق فسخ برای طرفین است، در قراردادهای مزبور پذیرفته نشده است.

تفاوت قرارداد آزمایشی با قرارداد موقت

کارگران پاره وقت

اما ممکن است برخی تصور کنند قرارداد آزمایشی همان قرارداد موقت است که درست نیست. قرارداد موقت، قراردادی است که محدود به مدت زمانی مشخص می‌شود. در قرارداد موقت، زمان آغاز و پایان قرارداد در همان ابتدا مشخص است. این نوع قرارداد معمولا برای انواع کارهایی است که قرار نیست به صورت مستمر انجام شود.

اما قرارداد آزمایشی به طور کلی با قرارداد موقت متفاوت است. در قرارداد آزمایشی، کارفرما و کارگر توافق می‌کنند که مدتی را برای بررسی شرایط کار در حین انجام آن مشخص کنند. این نوع قرارداد معمولا از سوی کارفرما پیشنهاد می‌شود و علت آن هم بررسی توانایی‌های کارگر برای انجام وظایف محوله و اطمینان از صحت عملکرد اوست.

بنابراین کارفرما می‌تواند در ابتدا تنها یک قرارداد آزمایشی را به کارگر پیشنهاد دهد یا اینکه در قرارداد کار، مدتی را به عنوان مدت آزمایشی قرارداد تعیین کند. در هر صورت، شرایط هر دو از نظر قانونی یکسان است و شاید تنها اختلاف آن، آسایش فکری بیشتر برای کارگر توانمند در نوع دوم (بخشی از قرارداد کار) باشد.

 محدودیت تعیین مدت قرارداد آزمایشی 

تعیین مدت قرارداد آزمایشی در اختیار کارفرما نیست؛ در قانون کار حداکثر مدت قرارداد آزمایشی (یا مدت آزمایشی تعیین‌شده در قرارداد کار) برای کارگر ساده یک ماه تعیین شده است. همچنین در موارد تخصصی که نیاز به کارگر با مهارت خاصی وجود دارد، کارفرما در نهایت می‌تواند قراردادی سه ماهه برای ارزیابی کارگر منعقد کند. بدیهی است که کارفرما نمی‌تواند مدتی بیش از سه ماه را به عنوان قرارداد آزمایشی تعیین کند یا پس از پایان این مدت، آن را با همین شرایط تمدید کند بنابراین کارگری که بیش از سه ماه در کارگاهی مشغول به کار باشد، از شرایط آزمایشی خارج شده است. شرط بیمه بودن کارگر در زمان استخدام و فعالیت، شرطی بدیهی است بنابراین کارگر در مدت آزمایشی قرارداد نیز باید از سوی کارفرمای خود بیمه شده باشد و کارفرما نمی‌تواند با استدلال اینکه قرارداد آزمایشی است، از بیمه کردن کارگر شانه خالی کند. بیمه نشدن کارگر توسط کارفرما در چنین حالتی تخطی از قانون کار محسوب می‌شود و در زمان شکایت کارگر از کارفرما، باعث جریمه کارفرما و شاید حتی بروز مشکلاتی برای ادامه فعالیت کارگاه شود.

سنوات و عیدی در قرارداد آزمایشی 

در صورتی که شرایط به‌گونه‌ای پیش برود که مدت آزمایشی قرارداد منجر به عقد قرارداد دایم (یا موقت) نشود، کارگر از مزایای سنوات و عیدی بی‌بهره خواهد بود.  این شرایط قانون کار به این دلیل وضع شده که کارآفرینان در زمان استخدام کارگران دغدغه کمتری داشته باشند. همین اتفاق می‌تواند باعث شود که سخت‌گیری‌های استخدامی کمتر شود و حتی جوانانی که سابقه کار بالایی ندارند نیز امیدوار باشند تا با نمایش توانایی‌های خود به کارفرما، با قرارداد دایم استخدام شوند.

برگرفته از حمایت