طلاق و اقسام آن
مباحثه پیرامون قلمرو حق زوج در طلاق
کارشناسان فقهی و حقوقی با تبیین «قلمرو حق زوج در طلاق» تاکید کردند که مذمت طلاق در روایات اسلامی بیشتر از جنبه اخلاقی و فرهنگی قابل بررسی است و اسلام با تعیین محدودیتهایی در این زمینه سعی در حفظ بنیان خانواده دارد.
حجتالاسلام مهدی مهریزی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات در نشست کرسی ترویجی عرضه و نقد دیدگاه علمی «قلمرو حق زوج در طلاق» در دانشگاه مفید قم گفت: در فقه اموری داریم که مسلم انگاشته میشود در همین موضوع مفروض گرفته شده که اختیار طلاق به دست مرد است. از این نمونهها در مسایل حقوقی زنان بسیار دیده میشود که موضوع بحث از نقطه اصلی آغاز نشده است.
وی افزود: از مجموع آیات و روایات اینگونه برداشت میشود که طلاق، مباح مقید است؛ روح آیات و روایات این است که زن مورد اذیت و آزار قرار نگیرد و این مساله باید در فتواها و قانونگذاری مورد توجه باشد.
این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات بیان کرد: نگاهی به آیات قرآن کریم پیرامون طلاق نشان میدهد ۱۶ آیه در قرآن پیرامون طلاق است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم به این موضوع میپردازد. از جمله نکات قابل توجه در این آیات این است که کلمه «حدود الله» هفت بار در این آیات مورد تاکید قرار گرفته و کلمه معروف نیز ۶ بار در این آیات به کار رفته است.
وی ادامه داد: به نظر میرسد موضوع برابری حقوق و تکالیف زن و مرد در این آیات مورد توجه بوده و قاعده عفو و گذشت در کنار گزارههای اخلاقی و مباحثی همچون حفظ عدالت و تقوا مورد تاکید قرار گرفته است.
مهریزی بیان کرد: روح حاکم بر آیات طلاق، حمایت از زن و عدم ضرر زدن به اوست؛ این نکته باید به عنوان اصل مورد توجه قرار گرفته و جلوی هر فتوا و قانونی که مستلزم ضرر زدن به زن باشد، گرفته شود.
این استاد دانشگاه گفت: آنچه به نظر میرسد این است که طلاق فی نفسه کار ناپسندی است و برای جواز آن باید دلایلی عقلانی وجود داشته باشد؛ اگر طلاقی صورت گیرد که دلایلی عقلایی ندارد خلاف عمل به روش معروف است.
وی بیان کرد: روایات فراوانی است که مبغوضترین چیز نزد خداوند طلاق است و در این خصوص تاکید فراوانی دیده میشود؛ قانونگذاران در تدوین قوانین باید به این نکات توجه داشته باشند و روایاتی که در خصوص ازدواج است و طلاق را منع میکند،
مد نظر قرار دهند.
به گفته مهریزی، وجه عقلایی مساله این است که بنیان خانواده باقی بماند و از خراب شدن آن جلوگیری شود؛ غیر از حق زن و مرد در زندگی، فرزندان نیز در زندگی سهمی دارند و باید به خواستههای آنان برای تحکیم بنیاد خانواده توجه شود.
وی اضافه کرد: اینکه گفته میشود با اخلاق زندگی سامان یابد، به این معنا نیست که قوانین نباشد. قانون جای خود است و اخلاق و فرهنگ نیز در جای خود باید رعایت شود. باید قانون باشد تا اگر کسانی با مباحث اخلاقی و فرهنگی در مسیر صحیح حرکت نکردند، با آنان برخورد شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تاکید کرد: دانش از جایی شروع میشود که پیرامون مسلمات مباحث علمی و نظری مطرح شود و در مسایل حقوقی زنان، به این ورود نیاز است. اجتهاد در قرآن و حدیث باید مقدمهای برای اجتهاد فقهی باشد و اگر شروع استدلال فقها بر این مبنا باشد بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.
در مساله طلاق نباید ضرری به زن وارد شود
در ادامه این نشست، حجتالاسلام محمدجواد ارسطا، عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز با بیان اینکه در موارد متعددی مسلمانگاری در فقه دیده میشود اما این نکته ایرادی در مباحث فقهی نیست، اظهار کرد: در این خصوص باید گفت برخی از این مسلمانگاریها نیاز به بحث و بررسی بیشتری دارد.
وی با بیان اینکه از آیات و روایات و روح احکام فقهی و اخلاقی اسلام این برداشت میشود که در مساله طلاق نباید به زن ضرری وارد شود، عنوان کرد: سوال اینجاست که اگر مردی بگوید من دیگر تمایلی به ادامه زندگی با همسر خود ندارم و زن وی هم زوجه صالحی است، آیا ادامه این زندگی میتواند مشکل را حل کند یا اینکه خانه آنها برای دو طرف به جهنمی تبدیل میشود؟
ارسطا گفت: همچنین در صورتی که زن تمایلی به ادامه زندگی نداشته باشد، آیا این زندگی خوشایند اعضای خانواده و فرزندان است؟ بنابراین نهی از طلاق در همه موارد صحیح به نظر نمیرسد.
وی بیان کرد: روش زندگی مسلمانان در طول تاریخ یک دلیل برای مباح بودن اصل طلاق است؛ خانواده را با اجبار نمیتوان کنار هم نگاه داشت همچنین نمیتوان با استفاده از راهکار نهی کردن از طلاق، به تنهایی بنیاد خانواده را تحکیم بخشید.
این استاد دانشگاه ادامه داد: با اینکه طلاق ناشی از عسر و حرج در دادگاهها محدود شده اما وضعیت خانوادهها به سمت بهبود پیش نرفته است بنابراین با موانع قانونی نمیتوان طلاق را محدود کرد.
وی تصریح کرد: به نظر میرسد روایاتی که در خصوص نهی طلاق وجود دارد و امثال آن، دلالت بر این دارد که تمام کارها را نباید از طریق حرام شمردن و منع قانونی به سامان برسانیم.
ارسطا با بیان اینکه برخی از کارها نیاز به سیاستگذاری فرهنگی دارد، افزود: حکومت اسلامی باید سیاستهایی را تدوین کند که طلاق در جامعه به عنوان امری مذموم شمرده شود. آنگاه مردم به تدریج خود از طلاق دوری خواهند کرد. وقتی در جامعه اسلامی نباید یک فرد بیسرپرست باقی بماند، به این معناست که ابتدا نباید بنیان خانواده در چنین جامعهای از طریق رشد طلاق سست شود.
سیاستگذاری در مسیر استحکام خانوادهها بهنحوی که خانوادهها به سمت طلاق نروند از جمله امور واجبی است که باید توسط نظام اسلامی صورت گیرد.
این استاد دانشگاه با یادآوری اینکه در جامعه ما زنان از گذشته مظلوم واقع شدهاند و تلاشهای بسیاری برای احقاق حقوق آنها صورت گرفته است، گفت: وجود انحصاری طلاق در دست مرد بدون هیچ دلیل معقولی است که این مساله خود به گسترش طلاق کمک میکند و صحیح نیست.
نمیتوان همواره به موضوع خانواده دیدگاه حقوقی داشت
در بخش دیگری از این نشست، حجتالاسلام سید عبدالمطلب احمدزاده، عضو هیاتعلمی دانشگاه مفید اظهار کرد: نکتهای که در این مساله مورد غفلت واقع شده، این است که منبع قانون مدنی ما فقه امامیه است و در تدوین بخشی از قانون مدنی ما از جمله احوال شخصیه حتما از فقه امامیه استفاده شده است. احوال شخصیه از جمله طلاق ویژگیهایی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. براساس قانون، در مساله طلاق برای اقلیتهای مذهبی بر اساس دین خودشان و برای شیعیان بر اساس فقه امامیه عمل میشود.
وی افزود: اعمال حقوقی بر دو قسم اعمال حقوقی استقلالی و تبعی تقسیم میشود. طلاق از نوع تبعی آن است چرا که اگر نکاح نباشد طلاق معنا ندارد. در حقیقت ازدواج و طلاق را میتوان با خط کش قانون شروع کرد اما آیا میتوان با خط کش قانون آن را ادامه داد؟
احمدزاده بیان کرد: همواره نمیتوان به موضوع خانواده دیدگاه حقوقی داشت، اگر خانواده را محور قرار دهیم بسیاری از مشکلات حل میشود.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: باید مشخص شود که اصل بر روا بودن طلاق است یا حرمت آن؟ به نظر میرسد در منابع اسلامی اصل بر حلال بودن طلاق است و موارد حرمت آن باید بررسی شود.
وی ادامه داد: منبع قانون فقه است و باید در بررسی موضوع قلمرو حق زوج در طلاق این نکته مورد توجه جدی قرار گیرد.
مذمت طلاق جنبه اخلاقی و فرهنگی دارد
همچنین در حاشیه این نشست آیتالله سید حسین موسوی تبریزی، دبیر مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم گفت: این موضوع که مطرح میشود اصل طلاق خیلی بد است و عرش خداوند به لرزه در میآید ممکن است در زمان خاصی معنایی دیگر داشته باشد. اما اینکه گفته شود طلاق حرام است، مگر آنکه عسر و حرجی پیش آید و فقط در این مسیر حلال است، صحیح به نظر نمیرسد.
وی ادامه داد: اگر گفته شود طلاق حرام است، در آن زمان باید خانوادهای که سر سازگاری ندارند تا یک عمر بسوزند؛ در بسیاری از مواقع اگر طلاق واقع نشود اعضای خانواده در فضایی جهنمگونه میسوزند.
موسوی تبریزی با بیان اینکه طلاق حرمت ذاتی ندارد اما تلاش شده است تا بنیاد خانواده محکم شود و افراد زندگی خوبی داشته باشند، عنوان کرد: روایتهایی که در مذمت طلاق گفته میشود را نمیتوان برای حرام دانستن طلاق در احکام فقهی ملاک قرار داد و این مسایل بیشتر در بعد اخلاقی و فرهنگی
مورد توجه است.
وی با بیان اینکه اگر زندگی بدون طلاق به فضایی ناخوشایند برای اعضای خانواده تبدیل شود، نباید از طلاق جلوگیری کرد، افزود: ابتدا باید مسایل اخلاقی در جامعه برای تقویت بنیان خانواده مورد توجه باشد و در جایی که زن و مرد واقعا نمیتوانند به زندگی ادامه دهند، نباید طلاق را نهی و آن را به عنوان حرام تازهای در گزارههای فقهی عنوان کرد. در حقیقت هر مسالهای را نمیتوان بر مبنای قانونی در جامعه حل کرد و بسیاری از مسایل احتیاج به فرهنگسازی دارد.
به گفته دبیر مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، از حدود ۴۰ سال پیش این مساله در حقوق ما آمده است که خانمها با شرایط ضمن عقد میتوانند موارد مورد توجه خود را در عقد نکاح اعلام کنند تا اگر مرد برخلاف آن عمل کرد، بتوانند از حق طلاق استفاده کنند؛ شروط ضمن عقد را هم زن و هم مرد میتوانند داشته باشند و بر این اساس از حق طلاق استفاده کنند.
مشاوره تلفنی با وکیل طلاق
اگر نیاز به اخذ مشاوره تلفنی با وکیل و مشاوره حقوقی درباره ” طلاق ” و یا سایر موضوعات حقوقی دارید می توانید با تلفن ثابت با شماره ۹۰۹۹۰۷۲۸۳۵ تماس بگیرید و یا از طریق اینجا از خدمات حقوقی وکلای مجرب و پایه یک تهران به طور ۲۴ ساعته و شبانه روزی بهره مند شوید .
ثبت ديدگاه