نحوه گرفتن خسارت تصادفات رانندگی از بیمه

 پس از وقوع هر تصادف رانندگی و ورود خسارت، نخستین سوالی که به ذهن زیان‌‌دیده متبادر می گردد نحوه مطالبه و دریافت خسارت های مالی و جانی وارد شده به وی از بیمه گر بیمه شخص ثالث یا  بیمه بدنه می باشد  «قانون بیمه اجباری وسایل نقلیه» مقررات مربوط به جبران خسارت را در تصادف‌های رانندگی بیان می‌کندکه در ادامه به ضوابط دریافت خسارت بر اساس این قانون اشاره می گردد .

مقصر  و مسبب وقوع تصادف

در سوانح رانندگی، کسی که باعث ایجاد حادثه شده، مسئول و قابل تعقیب است. قانون جدید هم مانعی بر سر این کار ایجاد نکرده است.
تبصره ۲ ماده یک قانون اصلاح قانون بیمه اجباری مقرر کرده است: «مسئولیت دارنده وسیله نقلیه مانع از مسئولیت شخصی که حادثه منسوب به فعل یا ترک فعل او است، نیست.»
البته ضرورتی برای تصویب این تبصره نبود، چون طبق اصول کلی و ماده یک قانون مسئولیت مدنی مصوب ۱۳۳۹ نیز مسئولیت مسبب حادثه، قابل استنباط بود.
بنابراین می‌توان چنین نتیجه گرفت که در حوادثی که مطالبه زیان ناشی از آن مشمول قانون اصلاحی است، می‌توان علیه مقصر حادثه هم طرح دعوی کرد.

مقصود از «مسبب حادثه» شخصی است که مرتکب فعلی قابل سرزنش شده است. در واقع، ممکن است بدون ارتکاب تقصیر هم تصادفی رخ دهد و زیانی به بار آید. در این صورت، احتمال دارد شخص بی‌گناه مسئول شناخته شود. بنابرین مسئول جبران زیان وارد شده همیشه مقصر نیست. طبق قانون «در صورتی که در یک حادثه، مسئول آن به پرداخت بیش از یک دیه به هر یک از زیان‌‌دیدگان محکوم شود، بیمه‌گر موظف به پرداخت تمامی دیه‌های متعلقه خواهد بود.»

مسئولیت دارنده خودرو در تصادفات رانندگی

در تبصره یک ماده یک «قانون اصلاح قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث» آمده است: «دارنده از نظر این قانون اعم از مالک یا متصرف وسیله نقلیه است و هر کدام که بیمه ‌نامه موضوع این ماده را تحصیل کند تکلیف از دیگری ساقط می‌شود.» تعریف این قانون رسا نیست.
در مفهوم کلمه «دارنده» نوعی سلطه و اقتدار نهفته است و از همین معیار، باید در شناختن دارنده استفاده کرد. همین مفهوم از ماده ۱۹ قانون جدید نیز قابل برداشت است. طبق این ماده دارنده اصولا کسی است که از وسیله نقلیه استفاده می‌کند و باید بیمه‌‌نامه وسیله را به همراه داشته باشد.
بر اساس مفهوم ماده یک و صراحت تبصره ۲ همان ماده، دارنده مسئول جبران زیان‌هایی است که بر اثر وسیله نقلیه یا یدک یا تریلر یا از محمولات آنها به اشخاص ثالث وارد می‌شود.
بنابراین صرف اینکه زیان بر اثر وسیله نقلیه به بار آمده باشد، کافی است و در این صورت، دارنده مسئول جبران زیان خواهد بود. لذا دارنده شخص دیگری است که برای گرفتن خسارت، می‌توان علیه او اقامه دعوا کرد.

مسئولیت بیمه‌گر وسیله نقلیه مسئول حادثه

ماده ۱۶ «قانون اصلاح قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه» مقرر کرده است: «در حوادث رانندگی منجر به صدمات بدنی غیر از فوت، بیمه‌گر وسیله نقلیه مسبب حادثه یا صندوق تامین خسارت‌های بدنی، حسب مورد، موظفند پس از دریافت گزارش کارشناس راهنمایی و رانندگی یا پلیس راه و در صورت لزوم، گزارش سایر مقامات انتظامی و پزشکی قانونی، بلافاصله حداقل ۵۰ درصد از دیه تقریبی را به اشخاص ثالث زیان‌‌دیده پرداخت کرده و باقی‌مانده آن را پس از معین شدن میزان قطعی دیه بپردازند. در حوادث رانندگی منجر به فوت نیز شرکت‌های بیمه می‌توانند در صورت توافق با راننده مسبب حادثه و ورثه متوفی، بدون نیاز به رأی مراجع قضایی، دیه و دیگر خسارت‌های بدنی وارده را پرداخت کنند.»

از نظر اصولی نیز منعی در طرح دعوای مستقیم علیه بیمه‌گر مشاهده نمی‌شود. نکته در خور تامل این است که ثالث مکلف به طرح دعوا علیه بیمه‌گر نیست و می‌تواند علیه بیمه‌‌گذار یا دیگر مسئولان هم طرح دعوی کند. در حکومت قانون قدیم، مبنای قانونی تجویز طرح دعوای مستقیم علیه بیمه‌گر محل تردید بود. تنها نص قانونی در این زمینه تبصره ۲ ماده ۶۶ قانون تامین اجتماعی بود. البته با وجود فقدان نص صریح در قانون قدیم، تردید قابل اعتنایی در امکان طرح چنین دعوایی وجود نداشت.

صندوق تامین خسارات بدنی

مطابق ماده ۱۰ قانون جدید «به منظور حمایت از زیان‌دیدگان حوادث رانندگی، خسارت‌های بدنی وارد به اشخاص ثالث که به علت فقدان یا انقضای بیمه‌‌نامه، بطلان قرارداد بیمه، تعلیق تامین بیمه‌گر، فرار کردن یا شناخته نشدن مسئول حادثه یا ورشکستگی بیمه‌گر قابل پرداخت نباشد یا به طور کلی، خسارت‌های بدنی خارج از شرایط بیمه ‌نامه (به استثنای موارد مصرح در ماده ۷) توسط صندوق مستقلی به نام صندوق تامین خسارت‌های بدنی پرداخت خواهد شد.»
به نظر می‌رسد حداقل در فرض فرار یا شناخته نشدن مسئول حادثه، صندوق مزبور است که طرف دعوا قرار می‌گیرد. در این دعوا، ابتدا باید مجهول بودن مسئول حادثه اثبات شود.
ممکن است گفته شود که صندوق، وارد آورنده زیان نیست تا بتواند طرف دعوا قرار گیرد، اما ضعف این ایراد روشن است. شبیه چنین حالتی در مورد بیمه‌گر نیز مطرح می‌شود، در حالی که در امکان طرح دعوی به طرفیت آن تردیدی وجود ندارد (ماده ۱۴ قانون جدید)
به علاوه در ماده ۱۲ و نیز در تبصره یک ماده ۱۰ قانون اخیر، از عبارت «تعهدات صندوق» استفاده شده که به نظر می‌رسد مجوز طرح دعوی علیه صندوق خواهد بود. همین معنی از ماده ۱۶ قانون نیز قابل برداشت است.

مراحل دریافت خسارت از بیمه

در این فرآیند، مراحل پرداخت خسارت مالی بیمه ثالث اتومبیل به شرح زیر است .

مراجعه‌کننده به اداره خسارت بیمه‌نامه‌های ثالث اعلام خسارت می‌نماید؛ برای این منظور، “فرم اعلام خسارت” را تکمیل می‌نماید. مراجعه کننده هریک از مقصر یا زیاندیده می‌تواند باشد.

مدارک مورد نیاز جهت تشکیل پرونده

پس از تکمیل فرم، مراجعه‌کننده موظف است مدارک مورد نیاز جهت تشکیل پرونده را تکمیل کند. مدارک مورد نیاز جهت تشکیل پرونده عبارتند از:

کروکی افسر کاردان

برگ‌های بازجویی طرفین حادثه در خصوص کروکی غیر سازشی

سایر گزارش‌های تکمیلی از قبیل: گزارش نیروی انتظامی، گزارش کارشناس یا کارشناسان رسمی دادگستری، رای محاکم در مورد کروکی غیر سازشی

اصل بیمه‌نامه مقصر

گواهی‌نامه مقصر و زیاندیده

یک کوپن بیمه‌نامه مقصر

کارت خودرو مقصر وزیاندیده

پس از تائید اعتبار بیمه‌نامه مقصر، برگ اعلام خسارت مالی شخص ثالث به مراجعه‌کننده جهت تهیه عکس از مواضع آسیب‌دیده تحویل داده می‌شود.

مراجعه‌کننده از مواضع آسیب‌دیده عکس تهیه کرده و به همراه برگ اعلام خسارت مالی شخص ثالث به اداره خسارت بیمه‌نامه‌های ثالث تحویل می‌دهد.

پس از برآورد خسارت، کارشناس بازدید برگ اعلام خسارت مالی شخص ثالث را امضا می‌نماید.

در صورتیکه مبلغ خسارت برآورد شده مورد توافق

بتنی بر سیستم پایه یونیکس) کرده و برروی برگ اعلام خسارت مالی شخص ثالث پرینت می‌گیرد.

درصورتیکه خودرو دارای قطعه تعویضی باشد، مراجعه‌کننده موظف است داغی قطعه را تحویل اداره خسارت بیمه‌نامه‌های ثالث نماید.

در صورتیکه مبلغ خسارت کمتر از ۱ میلیون ریال باشد، خسارت نقداً پرداخت خواهد شد؛در غیراینصورت، چک صادر می‌شود.

پس از درج اطلاعات حواله برروی برگ اعلام خسارت مالی شخص ثالث، مراجعه‌کننده قسمت پایینی برگ اعلام خسارت مالی شخص ثالث را مبنی بر گواهی دریافت حواله امضا می‌نماید.

مراجعه‌کننده، حواله خسارت را به بانک برده و مبلغ خسارت را دریافت می‌نماید

 کارشناس و مراجعه‌کننده واقع نشود، اداره خسارت بیمه‌نامه‌های ثالث یا کارشناس دیگری را اعزام می‌نماید (که در اینصورت، حکم آن در برگ اعلام خسارت مالی شخص ثالث ثبت می‌گردد) یا خودرو به تعمیرگاه طرف قرارداد بیمه جهت برآورد خسارت فرستاده می‌شود.

پس از توافق بر مبلغ خسارت، مراجعه‌کننده برگ اعلام خسارت مالی شخص ثالث را جهت دریافت مبلغ خسارت به واحد حواله تحویل می‌دهد.

واحد حواله، ‌اطلاعات حواله را وارد برنامه خسارت (مبتنی بر سیستم پایه یونیکس) کرده و برروی برگ اعلام خسارت مالی شخص ثالث پرینت می‌گیرد.

درصورتیکه خودرو دارای قطعه تعویضی باشد، مراجعه‌کننده موظف است داغی قطعه را تحویل اداره خسارت بیمه‌نامه‌های ثالث نماید.

در صورتیکه مبلغ خسارت کمتر از ۱ میلیون ریال باشد، خسارت نقداً پرداخت خواهد شد؛ در غیراینصورت، چک صادر می‌شود.

پس از درج اطلاعات حواله برروی برگ اعلام خسارت مالی شخص ثالث، مراجعه‌کننده قسمت پایینی برگ اعلام خسارت مالی شخص ثالث را مبنی بر گواهی دریافت حواله امضا می‌نماید.

مراجعه‌کننده، حواله خسارت را به بانک برده و مبلغ خسارت را دریافت می‌نماید