لعان و موانع ارث

 عده ای گمان برده اند که موانع ارث محدود به کفر، قتل، ولدالزنا بودن،رقیّت یا برده بودن،حمل و غایب بودن است.
حال که چنین نیست بلکه لعان نیز شامل آن است.
برای تفهیم بحث به ذکر دلایلمان میپردازیم
لعان که به طور خلاصه به قطع نسب معنا میشود؛اگر بر قطع نسب از فرزند یا فرزندان اطلاق شود اثاری دارد که یکی از آنها ارث نبردن است.
لکن این موضوع به نحوعلل طولی بر منع ارث بار شده و طریقی برای منع از ارث بردن میشود.چرا که ماهیت و جوهره ی لعان قطع نسب است و عوارض آن متعدد است لکن یکی از این عوارضِ حمل شده بر این ماهیت و مفهوم فقهی _ حقوقی قطع از ارث بردن است.
و با بیانی دیگر میتوان گفت به صورت کلی موانع ارث یا به طور مستقیم بر طریق منع ارث بار میشوند یا به طور غیر مستقیم لکن سلسله ی علل طریق لعان که به صورت غیر مستقیم بر منع ارث بار میشود بدین نحو است
لعان (علل بعید) موجب سقوط شرط بهره مندی از ارث (علت قریب) میشود که آن شرط دارا بودن رابطه ی نسبی و سببی با فرد فوت شده(متوفی) است.
درواقع لعان به عنوان یک علت ثانویه و نه اولیه بر طریق منع ارث بار میشود.و در آن لحاظ میشود.همانطور که سایر موارد و طرق منع ارث چنین است.
لکن ایراد کسانی که میگویند اگر علتی به صورت مستقیم بر یک موضوعی بار نشود نمیتوان آنرا طریقی بر موضوع دانست قول باطلی است.چه اینکه علت علت است گاهی به طور مستقیم و گاهی به طورغیرمستقیم.
به طور مثال خداوند حکیم خالق انسان است.اما ابتدا اسباب آن را آفرید و سپس به خلقت انسان پرداخت.در این مثال خداوند حکیم علتی است اصلی و وجودی لکن به نحو علل طولی و به طور غیر مستقیم به خلقت انسان پرداخته است.
اما در مقام تشریع نیز خداوند متعال لعان را تشریع کرده است ( آیه ۶ سوره نور )
و باتوضیح سابق که از لوازم لعان در آیه ی ۶ است میابیم که خداوند نیز به نحو علل طولی یک راه منع ارث را لعان قرار داده است.لکن قول کسانی که میگویند اگر بگوییم لعان یک راه و طریقی است برای قطع از ارث ، خلاف شرع عمل کرده ایم چرا که با تحریم الهی از منع ارث درتعارض است ؛باطل است. ایضا میبایست به قائلین این نظر گفت که باطل بودن منع از ارث جایی که شرایطش موجود باشد ویکی از شرایط آن میتواند همین موانع ارث باشد بدین نحو که اگر مانعیت از ارث بردن در کار نباشد و والدین فرزند و یا فرزندان خود را بدون دلیل از ارث محروم کنند چنین عملی باطل و حرام است.و شرع مقدس اسلام با این نوع منع از ارث مخالف است. و الا جایی که ذاتا شخصی از شخص(در صورت نبود رابطه ی نسبی و سببی) دیگر ارث نمیبرد قائل شدن به این قول که منع از ارث در این مورد خلاف شرع است ، خلاف حکمت الهی است چه اینکه خداوند حکیم خلاف مقتضیات عقلانی حکم نمیدهد.
در قانون نیز به صراحت مانعیت از ارث بردن در صورت لعان لحاظ شده است
(بند۶.ماده 882 ق.م لعان را به عنوان مانع ارث تلقی مینماید و بیان می دارد:
بعد از لعان، زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند و همچنین فرزندی که به سبب انکار او لعان واقع شده از پدر و پدر ازاو ارث نمی برد، لیکن فرزند مزبور از مادر و خویشان مادری خود و همچنین مادر و خویشاوندان مادری از او ارث می برند.)
نتیجتا لعان نیز به مانند سایر موارد منع ارث یکی از موانع ارث خواهد بود‌.و نه تنها لعان بلکه هر آنچه که در این قاعده بگنجد از موانع ارث خواهد بود.
 سیدفرزام موسویان فرد
لعان ، موانع ارث،معنی لعان،مفهوم لعان،مواتع ارث چیست،وکیل ارث