انواع صلح و سازش

فرض کنید اشخاص الف و ب با یکدیگر اختلاف حساب دارند. اشخاص مزبور می‌توانند قبل از مراجعه به دادگستری اختلاف خود را از طریق صلح و سازش و مکتوب کردن توافقات فی مابین حل و فصل کنند. مثال ذکرشده، نمونه‌ای از سازش پیش از طرح دعوی در دادگستری است.
این سازش می‌تواند از طریق تنظیم سند رسمی در یکی از دفاتر اسناد رسمی به عمل آید یا از طریق تنظیم سند عادی صورت گیرد. چنانچه طرفین از طریق سند عادی سازش کنند، متعاقباً باید در دادگاه حضور پیدا کرده و به این موضوع اقرار کنند.
حال فرض کنید، یکی از اشخاص الف و ب بابت اختلاف حساب به‌ وجود آمده در دادگستری علیه طرف مقابل طرح دعوی کند؛ چنانچه دعوی مطروحه از طریق سازش در دادگاه خاتمه یابد این مورد را باید از مصادیق سازش پس از طرح دعوی محسوب کرد. 
در این مورد سازش می‌تواند در هر یک از مراحل دادرسی مدنی اعم از بدوی، تجدید نظر یا فرجام‌خواهی تحقق یابد.
اما مورد دیگری نیز وجود دارد، فرض کنید یکی از اشخاص الف یا ب طرف مقابل را جهت صلح و سازش به دادگاه دعوت کند. یعنی قبل از طرح دعوی در دادگستری طرف خود را جهت صلح و سازش به دادگاه دعوت کند.
از مطالب فوق می‌توان دریافت که صلح و سازش می‌تواند به سه صورت پیش از طرح دعوی، سازش پس از طرح دعوی که می‌تواند در دادگاه یا خارج از آن باشد و نیز درخواست سازش از طریق دادگاه محقق شود.

 سازش‌نامه رسمی و غیررسمی 

چنانچه سند سازش در یکی از دفاتر اسناد رسمی تنظیم شود از آن به سازش‌نامه رسمی یاد می‌شود، به‌نحوی که سند مزبور دارای کلیه مزایای اسناد رسمی خواهد بود. 
همچنین در صورتی که سازش در دادگاه و توسط مقام قضایی صورت‌جلسه شود، باز هم از اعتبار سند رسمی برخوردار خواهد بود. 
اما چنانچه سند سازش به غیر از طرق گفته‌شده توسط طرفین یا شخص ثالث تنظیم شود، سند عادی محسوب شده و اعتبار سند عادی را خواهد داشت.

نحوه انجام صلح و سازش در دادگاه

چگونه می‌توان طرف مقابل را برای سازش به دادگاه دعوت کرد؟
بیان کردیم که سازش می‌تواند در دادگاه یا خارج از دادگاه واقع شود. همچنین گفتیم سازش می‌تواند پیش از طرح دعوی یا پس از آن صورت گیرد. 
حال می‌خواهیم ببینیم در مواردی که اختلاف به وجود آمده اما هیچ یک از طرفین اقدام به طرح دعوی نکرده است، چگونه می‌توان طرف مقابل را جهت صلح و سازش به دادگاه دعوت کرد؟ 
در این باره باید گفت، هر یک از طرفین اختلاف می‌تواند با تقدیم دادخواست طرف خود را به صلح و سازش دعوت کند. 
برای این منظور لازم است دادخواستی به خواسته درخواست سازش تقدیم شورای حل اختلاف یا دادگاه صالح شود و در دادخواست باید مشخصات طرف مقابل تصریح شده و موضوع اختلاف توضیح داده شود. 
سپس مرجع رسیدگی‌کننده طرف مقابل را جهت صلح و سازش به دادگاه یا شورای حل اختلاف دعوت می‌کند. پس از حضور طرفین اختلاف، مرجع رسیدگی‌کننده طرفین را به صلح و سازش دعوت می‌کند. 
چنانچه سازش حاصل شد مراتب صورت‌جلسه و به اصطلاح گزارش اصلاحی تنظیم می‌شود. در صورتی که سازش حاصل نشد دادگاه طرفین را به طرح دعوی ارشاد می‌کند.

 هزینه درخواست سازش 

بر اساس مقررات قانون آیین دادرسی مدنی هزینه درخواست سازش به میزان دعاوی غیر مالی است بنابراین شما می‌توانید بدون نگرانی از پرداخت هزینه سنگین مربوط به دعاوی مالی، طرف مقابل خود را جهت صلح و سازش به دادگاه دعوت کنید. شایان ذکر است، حتی اگر موضوع اختلاف شما از امور مالی باشد باز هم شما هزینه رسیدگی به دعاوی غیر مالی را پرداخت خواهید کرد.