نحوه دریافت شناسنامه و کارت ملی المثنی

  شناسنامه و کارت ملّی تنها سند رسمی برای احراز و اثبات هویتی اشخاص در جامعه‌اند که مواردی از قبیل پدر و مادر فرد و اینکه به کدام فامیل تعلّق دارد را روشن می‌کنند. البته وقایع مربوط به ولادت و ازدواج و طلاق و فوت افراد، در دفتر ثبت کل وقایع در دفترخانه‌ی سازمان ثبت اسناد نیز به ثبت می‌رسد و بنابراین، صدور المثنی را پس از مفقود شدن آن به کمک اطلاعات موجود در این دفاتر ممکن می‌سازد.

  وقتی تنها سند رسمی هویتی به هر دلیلی مفقود می‌شود و یا ازبین می‌رود، علاوه بر نگرانی از دست دادن آن، خستگی انجام اقدامات اداری مربوط به صدور مجدّد آن نیز به فرد اضافه می‌شود. خوشبختانه امروزه خدمات ثبت احوال مانند صدور شناسنامه و کارت شناسایی ملّی اولیه و المثنّی، عکس دار کردن شناسنامه، تغییر نام و تغییر نام خانوادگی، تعویض شناسنامه از اداره ثبت احوال سلب و به دفاتر پیشخوان خدمات دولت خدمات ثبت احوال واگذار شده‌است که زمان پاسخگویی و انتظار مراجعه کنندگان را به حداقل رسانده است. با مفقود شدن یا ازبین رفتن شناسنامه یا کارت ملی، فرد با مراجعه به نزدیکترین دفتر پیشخوان دولت در دسترس خود، میتواند برای صدور مجدّد آنها اقدام کند.

شرایط  دریافت کارت ملی وشناسنامه المثنی

افراد زیر که شناسنامه یا کارت ملّی خود را گم کرده‌اند، می‌توانند با مراجعه به دفاتر پیشخوان سراسر کشور، تقاضای دریافت شناسنامه یا کارت ملی المثنی کنند:

۱- اشخاص بالای ۱۸،

۲- افراد زیر ۱۸ سال که دارای حکم رشد باشند،

۳- پدر یا جد پدری برای فرزند زیر ۱۸ سال خود البته با ارائه شناسنامه خود،

۴- مادر تا زمانی که همسر پدر طفل زیر ۱۸ سال باشد البته با ارائه شناسنامه خود،

۵- و در نهایت سرپرست قانونی افراد محجور یا صغیر مانند قیم، امین و وصی البته با ارائه مدارک معتبر جهت اثبات نمایندگی آنها.

   مدارک مورد نیاز برای صدور المثنی شناسنامه عبارتند از:

۱- تکمیل فرم درخواست شناسنامه المثنی یا و اظهار نامه‌ای که اداره ثبت احوال می‌دهد،

۲- دو قطعه عکس ۳ در ۴ تمام‌رخ جدید با درج مشخصات سجلی در پشت آن برای اشخاص ۱۵ سال به بالا

۳- اصل و تصویر مدارک عکس‌دار از قبیل گذرنامه، گواهینامه رانندگی، گواهی پایان‌خدمت، کارنامه‌های عکس‌دار دوره‌های تحصیلی راهنمایی به بالاتر و چنانچه متقاضی فاقد هر یک از این موارد باشد، از طریق معرفی وی به نیروهای انتظامی درخواست تأیید عکس خواهد شد.

۴- اصل و تصویر سند ازدواج و طلاق و شناسنامه همسر و فرزندان در صورت وجود

۵- فیش بانکی طبق تعرفه جاری

مدارک مورد نیاز برای صدور المثنی کارت ملی نیز شامل اصل شناسنامه و کپی آن، یک قطعه عکس ۳ در ۴، کد پستی ده رقمی محل سکونت، فرم کامل شده‌ی درخواست کارت ملی و نیز فرم گزارش مفقود شدن کارت ملی، تکمیل پاکت پستی ویژه هویت ملی و در نهایت فیش بانکی طبق تعرفه جاری می‌باشد.

نکاتی در خصوص فرآیند صدور سند سجلی المثنی 

۱- با بررسی قوانین موجود علی‌الخصوص ماده ۱۲۰ آیین‌نامه قانون ثبت اسناد و املاک، می‌توان گفت در ۴ مورد مجوّز اقدام برای دریافت سند سجلی المثنی وجود دارد:
الف) سند سجلی بر اثر امری خارج از اختیار فرد مفقود شده باشد، ب) سند سجلّی از بین رفته‌باشد، ج) سند سجلّی در دست فرد دیگری بوده و وی علیرغم صدور حکم دادگاه نیز از دادن سند امتناع می‌کند، د) سند سجلی به علّت سوختگی یا ریختن جوهر بر آن یا پارگی و غیره قابل استفاده نباشد.
بنابراین حذف نام همسری که از وی طلاق گرفته شده است از شناسنامه‌ی اصلی نمی‌تواند دلیلی بر تقاضای صدور المثنی باشد.
۲- در ماده ۴ قانون تخلفات، جرائم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه، دریافت شناسنامه المثنی با وجود شناسنامه اصلی در نزد صاحب آن و آگاهی وی، جرم بوده و مجازات نقدی در پی دارد؛ البته این حکم فقط مخصوص شناسنامه بوده و شامل کارت ملی نخواهد شد.
۳- اگر بعد از دریافت المثنی، سند اصلی پیدا شود، دو حالت ممکن است پیش بیاید: الف) اگر در المثنی تغییری در وضعیت فرد از قبیل ازدواج یا ولادت فرزند یا طلاق رخ داده باشد، سند المثنی در نزد وی باقی مانده و سند اصلی پیدا شده باید به اداره ثبت احوال مربوطه تحویل داده شود، ب) امّا اگر هیچ تغییری در احوالات فرد رخ نداده باشد، سند اصلی نزد فرد مانده و سند المثنی باید به مرجع نامبرده تحویل داده شود. ( تبصره ۱ ماده ۱ قانون تخلفات، جرائم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه) و نگه داشتن هر دو سند و سوء استفاده از آن، جرم محسوب می‌شود.
۴- مطابق ماده ۱۲۰ آیین نامه قانون ثبت، سند المثنی حاوی کلیه‌ی مندرجات سند اصلی است. امّا این قاعده، دارای استثنای مهمی است. مطابق ماده ۳۳ قانون ثبت احوال، در المثنای شناسنامه مرد یا زن، آخرین ازدواج، طلاق، بخشش مدت در ازدواج موقت، و در صورت تعدد همسران، آن ازدواج‌هایی که هنوز به قوت خود باقی است، درج می‌شود. بنابراین اگر فردی یک بار از همسرش جدا شده و با دیگری ازدواج کرده باشد، فقط ازدواج دوم در المثنی قید می‌گردد.
در همین ماده ذکر گردیده که ازدواج و طلاق دختر باکره در سند المثنی قید نمی‌شود. بنابراین دختری که ازدواج کرده و بعد از مدت کوتاهی طلاق می‌گیرد، با ارائه‌ی گواهی از پزشکی قانونی مبنی بر باکره بودن خود و بدون نیاز به رجوع به دادگاه، می‌تواند از اداره ثبت تقاضا کند که ازدواج و طلاق وی در سند جدید درج نگردد.
حکم این ماده از جهتی قابل نقد است؛ چرا که ظاهراً حتی ثبت ازدواج دختری که طلاق نگرفته را هم مشروط به وضعیت جسمی وی یعنی عدم باکره بودن وی می‌کند. امّا سوال مهمتر آنست که آیا مرد هم در صورت عدم آمیزش با همسرش، می‌تواند درخواست حذف ازدواج و طلاق را در صدور سند جدید داشته باشد؟ رویه سازمان ثبت احوال آن بود که بخش نهایی ماده ۳۳ را فقط راجع به خانم‌ها دانسته و ازدواج و طلاق مرد را در هر صورت درج می‌کرد. امّا دیوان عدالت اداری طی حکمی این بخشنامه‌ی سازمان ثبت احوال را ابطال نمود و تصریح کرد که مردان نیز می‌توانند از حکم ماده ۳۳ استفاده کنند. گفتنی است حکم ماده ۳۳ فقط در مورد مفقود شدن سند سجلی نبوده و در صورت درخواست تعویض شناسنامه نیز باید رعایت شود. همچنین استفاده از این مزیت، برای بیش‌از یکبار نیز بلامانع است.