اصل بر این است که همه‌ جرایم، غیر قابل گذشت است، مگر این که قانونگذار به‌طور صریح و روشن در قانون، قابل گذشت ‌بودن جرمی را اعلام کرده باشد. 
جرم رفتاری است که در قانون برای آن مجازات در نظر گرفته شده است. بنابراین جر‌م‌ بودن یک رفتار را قانون تعیین می‌کند و نمی‌توان هر رفتار ناشایستی را جرم دانست. هنگامی که جرمی رخ می‌دهد، این جرم می‌تواند قابل گذشت یا غیر قابل گذشت باشد.
تفاوت این دو جرم در تأثیر گذشت شاکی است. اگر جرم واقع‌شده قابل گذشت باشد و شاکی از مجرم گذشت کند، پرونده با صدور قرار موقوفی تعقیب یا قرار موقوفی اجرا مختومه می‌شود ولی اگر جرم، غیرقابل گذشت باشد و شاکی گذشت کند، تعقیب متوقف نمی‌شود، بلکه قاضی فقط می‌تواند با استناد به گذشت شاکی مجازات متهم را در حدود قانون تخفیف ‌دهد.
حتماً این سوال در ذهن شما پیش آمده است که کدام‌ یک از جرایم، قابل گذشت و کدام‌ یک غیرقابل گذشت است؟ 
در پاسخ به این سوال باید گفت که اصل بر این است که همه‌ جرایم، غیر قابل گذشت است، مگر این که قانونگذار به‌طور صریح و روشن در قانون، قابل گذشت ‌بودن جرمی را اعلام کرده باشد. 
به‌عنوان نمونه، توهین و افترا از جرایم قابل گذشت هستند که اگر شاکی گذشت کند، پرونده چه در مرحله‌ تعقیب باشد و چه در مرحله‌ اجرای مجازات، مختومه می‌شود.

 گذشت باید  قطعی و بدون قید و شرط باشد 

حال که با تأثیر گذشت در جرایم قابل گذشت آشنا شدیم، اشاره به چند نکته ضروری است.
گذشت باید قطعی و بدون قید و شرط باشد. در صورتی که گذشت مشروط باشد، یعنی شاکی گفته باشد که به‌شرطی گذشت می‌کنم که فلان اتفاق بیفتد، این گذشت در صورتی اثر دارد که موضوعی که شاکی شرط کرده، اتفاق بیفتد. در غیر این ‌‌صورت، گذشت تأثیر ندارد.
اگر گذشت مشروط باشد، این گذشت مانع تعقیب، رسیدگی یا صدور حکم نخواهد بود. ولی در صورتی که گذشت به‌صورت مشروط صورت پذیرد، در صورتی مجازات اجرا می‌‌شود که اثبات شود شرطی که شاکی گذاشته، محقق نشده است. 
بنابراین در این موارد محکوم‌علیه با قرار تأمین مناسب مانند وجه‌ التزام، کفالت یا وثیقه آزاد می‌شود. ممکن است چندین نفر از وقوع یک جرم متضرر شده باشند. در این صورت، شکایت هر یک از آنها می‌تواند موجب شروع تعقیب جزایی شود. ولی برای این‌ که تعقیب، رسیدگی و اجرای مجازات متوقف شود، باید تمامی کسانی که شکایت کرده‌اند، گذشت کنند. در واقع، در این حالت با گذشت یک شخص رسیدگی به پرونده مختومه نمی‌شود. اگر شخصی علیه دیگری مرتکب جرمی شود و بزه‌دیده فوت کند، حق گذشت به ورثه‌ او به ارث می‌رسد.  در این حالت، اگر همه‌ ورثه گذشت کنند، رسیدگی به پرونده متوقف می‌شود. 
در این مورد هم گذشت یکی از ورثه موجب متوقف‌ شدن رسیدگی به پرونده‌ کیفری نخواهد شد.