نحوه شکایت از کارمندان  و ادارات دولتی

یکی از مشکلاتی که به طور روزانه شاهد آن هستیم تصمیمات و آیین نامه های خلاف قانون و همچنین رعایت نشدن حقوق ارباب رجوع در ادارات و برخورد نامناسب برخی کارمندان با مردم می باشد که  بی تردید اشراف مردم بر حقوق خود و پیگیری این حقوق از طریق مراجع قانونی می تواند در کاهش این تخلفات نقض موثری ایفا نماید .

در نظام حقوقی کشور ما تکریم ارباب رجوع به صورت پراکنده در قوانین مختلف وجود دارد اما در سال ۱۳۸۱، شورای عالی اداری با تصویب «طرح تکریم مردم و جلب رضایت ارباب رجوع در نظام اداری» و «دستورالعمل نحوه تشویق و تنبیه کارکنان موضوع مصوبه طرح تکریم مردم و جلب رضایت ارباب‏ رجوع» در سال ۱۳۸۲، به صورت مدون این مسئله را در سازمان‌های اداری کشور مطرح کرد.

کارمندان دولت از دو منظر عملکردشان می تواند مورد نقد و بررسی قرار بگبرد  یک جهت اینکه آیا عملکرد وی در محیط اداره بر اساس مقررات اداری صحیح و منطبق با قانون بوده یا خیر و یا اینکه عمل وی از مصادیق یکی از جرایم مندرج در قوانین کیفری باشد .

نحوه شکایت پیگیری تخلفات اداری کارمندان 

اگر اقدامات کارکنان از مصادیق تخلفات اداری باشد بدین معنا که به موقع در محل کار حاضر شده و پوشش مناسبی در محل کار دارند و یا اینکه پس از اتمام مرخصی در مرحله کار خود حاضر می شوند و یا اینکه در مراحل استخدام و یا پس از آن مدارکی که جهت پذیرش استخدام آنها همانند مدرک تحصیلی و غیره به سازمان مربوطه ارائه دادند صحیح و معتبر بوده و یا اینکه اسناد و اسرار محرمانه اداری را حفظ می کنند و یا از دستور مقام بالاتر سرپیچی کرده و یا سهل انگاری و کم کاری در انجام وظایف محوله نموده اند موضوع می بایست در هیات تخلفات اداری مورد بررسی قرار گرفته متناسب با قانون در صورت اثبات مجازات اداری که از توبیخ بدون درج در پرونده تا اخراج و انفصال دائم از خدمات دولتی می باشد برای آن در نظر گرفته می‌شود.

اما فراموش نکنید که این گونه اعمال و مجازات های مرتبط با آن صرفا در مورد اعمال کارمند در زمان و ساعت اداری و در محل کار وی بوده ارتباطی با جرائم کارمند در خارج است محیط اداره ندارد.

نحوه شکایت پیگیری جرایم ارتکابی کارمندان 

 اما اگر کارمندان بدون انجام تخلف اداری و یا همزمان با تخلفات اداری جرایمی همچون اختلاس، خیانت در امانت که مرتبط با وظیفه اداره و یا خارج از آن را انجام دهند دیگر عنوان عمل ارتکابی وی تخلف محسوب نشده چرا که تخلف یک عمل خلاف اداری بوده که صرفا مجازات اداری برای وی به همراه خواهد آورد بلکه عمل وی منطبق با قانون جرائم و مجازاتهای اسلامی جرم محسوب شده و متناسب با آن دادسرا و دادگاه رسیدگی به جرایم کارکنان دولت بعد از رسیدگی و احراز عمل مجرمانه  مبادرت به صدور حکم محکومیت که می تواند شامل جزای نقدی و شلاق و حبس باشد ، می نماید .

بنابراین رسیدگی به  عملکرد کارمندان در محیط اداری مربوط به تخلفات اداری و رسیدگی به آن در صلاحیت انحصاری هیات های رسیدگی به تخلفات کارکنان دولت بوده و ارباب رجوع نمی‌تواند از این حیث شکایتی را علیه شخص کارمند در هیئت‌های تخلفات اداری مطرح نمایند بلکه می‌بایست شکایت خود را به مقام بالاتر این کارمند اعلام نموده و وظیفه مسئول مربوطه کارمند است که کارمند را به هیات تخلفات اداری جهت بررسی تخلف وی معرفی نماید اما چنانچه کارمند مرتکب جرائمی شود (که نمونه‌های از آن را فوقا ذکر نمودیم) در اینجا هر شخص و یا مقامی حتی هیات های رسیدگی کننده به تخلفات اداری کارمندان (در حین رسیدگی به تخلفات اداری وی) پی به ارتکاب جرمی از طرف کارمند در کنار تخلف اداری ببرند می‌توانند شکایت خود را در ارتباط با کارمند در دادسرای کارکنان دولت مطرح نموده پس از بررسی و در صورت احراز مجرمیت کارمند، پرونده در مجتمع قضایی ویژه کارکنان دولت  مورد رسیدگی و دادرسی قرار گرفته و در صورت تایید اقدامات دادسرا در صدور کیفرخواست وی مورد مجازات قرار می گیرد.

نحوه رسیدگی به جرایم  غیر مرتبط با شغل کارمندان دولت

 کارمندان نیز صرفنظر از هر مقام و یا مسئولیتی که در سازمان مربوطه خود دارند جزء عموم افراد جامعه محسوب شده و ممکن است در زندگی روزمره خود مرتکب جرائمی شوند که هیچ ربطی به وظایف اداری آنها نداشته باشد و این اقدام ها از منظر قانون، جرم محسوب شده بنابراین چنانچه کارمند جرائمی را مرتکب شود که هیچ ارتباطی با مقام و یا مسئولیتش در اداره متبوعش نداشته باشد شخصات دیگر نه هیات های رسیدگی به تخلفات اداری ونه دادسرای ویژه کارکنان دولت صلاحیت رسیدگی به آن جرم را داشته بلکه این دادسراهای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم هستند که صالح به رسیدگی به اینگونه جرائم وی می باشند.

نحوه رسیدگی به تخلفات کارمندان دولت

مطابق ماده هفت «دستورالعمل نحوه تشویق و تنبیه کارکنان موضوع مصوبه طرح تکریم مردم و جلب رضایت ارباب ‏رجوع»، مصوب یکصد و هشتمین جلسه شورای عالی اداری مورخ سال ۱۳۸۲، «رسیدگی به سوء عملکرد کارکنان در ارتباط با ارباب ‌رجوع، بر مبنای موارد ذیل صورت می‌گیرد:

۱- نتایج نظرسنجی از ارباب ‌رجوع

۲- گزارش بازرسان طرح تکریم

۳- شکایات واصله از ارباب‌رجوع 

۴- سایر ساز و کارهای نظارتی

بنابراین شکایت و اظهار نظر ارباب رجوع، نقش اصلی را در رسیدگی به تخلفات کارمندان بر عهده دارد.
همچنین بر اساس «طرح تکریم مردم و جلب رضایت ارباب رجوع در نظام اداری» تمامی دستگاه‌های اجرایی مشمول این مصوبه، موظفند برای شفاف‌ و مستندسازی‌ نحوه‌ ارایه‌ خدمات‌ به‌ ارباب ‌رجوع‌، اطلاعات‌ لازم‌ در خصوص‌ خدمات‌ قابل‌ ارایه‌ به‌ ارباب ‌رجوع‌ را به‌ نحوی‌ که‌ حاوی‌ موارد زیر باشد، مستند کرده‌ و در اختیار مراجعان‌ قرار دهند:

با توجه به ماده هفت «دستورالعمل نحوه تشویق و تنبیه کارکنان موضوع مصوبه طرح تکریم مردم و جلب رضایت ارباب‏ رجوع» ارباب رجوع شاکی می‌تواند به یکی از طرق زیر اقدام کند.

شرکت در نظرسنجی

معمولاً در ادارات، صندوق‌هایی جهت دریافت انتقادات و پیشنهادات ارباب رجوع نصب شده است که شهروندان می‌توانند موارد تخلف یا بدرفتاری کارمندان را گزارش کنند.

طرح شکایت

شهروندان می‌توانند با مراجعه به واحد بازرسی هر اداره (در صورت عدم استقرار واحد بازرسی؛ حراست اداره) شکایت خود را از کارمندان خاطی مطرح کنند. در موارد که تخلف کارمندان جنبه کیفری پیدا می‌کند، مثلا در موارد درگیری فیزیکی یا توهین توسط کارمند، ارباب رجوع می‌تواند موضوع را از طریق موارد قضایی پیگری کند.

در مواردی که اقدامات خلاف قانون از سوی اداره صورت بگیرد یا اینکه اداره از حدود صلاحیت‌های قانونی خود تجاوز کند، ارباب رجوع می‌تواند با طرح دعوی در دیوان عدالت اداری، درخواست خود را پیگیری کند.

 شکایت حقوقی از ادارات دولتی از طریق دیوان عدالت اداری

  1. ثبت دادخواست تنظیمی در دفاتر الکترونیک قضائی

  2. تعیین شعبه توسط رئیس شعبه اول یا معاون اجرائی وی با توجه به تخصص شعبه

  3. ارجاع پرونده به شعبه مرجوعه

  4. بررسی شرایط و صحت و نواقص دادخواست توسط مدیر دفتر شعبه مرجوع الیه

  5. ارسال دادخواست به رویت ریاست شعبه جهت اخذ دستور اراسال دادخواست و ضمائم آن برای خوانده

  6. رسیدگی در دیوان غیر ترافعی بوده و بصورت تبادل لوایح انجام می گیرد مگر شعبه توضیحات یکی از طرفین یا هر دو را لازم بداند .

  7. پس از ارسال دادخواست و ضمائم آن برای خوانده ، وی موظف است ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ دادخواست ؛ پاسخ خود را ارسال کند البته عدم وصول پاسخ، مانع از رسیدگی نمی باشد و شعبه رسیدگی کننده پس از بررسی و تحقیق در خصوص جوانب پرونده احترام به صدور رای بدوی می کند.