تصور کنید اتهامی علیه خانم سعیدی در دادسرا مطرح شده است. وی برای انجام تحقیقات و تکمیل پرونده به دادسرا فراخوانده می­شود. بعد از انجام تحقیقات بازپرس برای او قرار کفالت صادر می­نماید. این قرار به چه معناست؟
برخلاف تصورِ عموم زمانی که متهمی نزد مرجع قضایی آورده می­شود، لازم نیست در همه موارد در بازداشت‌گاه نگه‌داری شود. بلکه با توجه به نوع جرمی که متهم به ارتکاب آن است و با توجه به دلایلی که علیه آن فرد وجود دارد، ممکن است تصمیمات متفاوتی درباره‌ی نحوه‌ی دست‌رسی به او گرفته شود. این تصمیم از خفیف‌ترین نوع آن، که شامل گرفتن تعهد برای حضور به‌موقع در دادسراست، تا قرار کفالت و وثیقه و بازداشت موقت که سنگین‌ترین قرار است، می ­تواند متفاوت باشد.

مفهوم قرار کفالت:
 قرار کفالت یکی از پرکاربردترین قرارهای تأمین کیفری در سیستم قضایی ایران محسوب می‌شود. این قرار به این معناست که دادسرا از متهم می‌خواهد شخصی را به‌عنوان ضامن به مرجع قضایی معرفی نماید. این شخص که به‌عنوان کفیل معرفی می­شود، حضور متهم نزد مرجع قضایی را تضمین می­کند؛ یعنی تعهد می­دهد که در صورت عدم مراجعه متهم، او را حاضر نماید و در صورت عدم توانایی برای حاضر کردن متهم، مبلغی به صندوق دولت واریز نماید. این مبلغ «وجه‌الکفاله» نام دارد که میزان آن همراه با صدور قرار کفالت مشخص می­شود. برای تعیین این مبلغ مرجع تحقیق باید میزان خسارات واردشده از جرم و میزان مجازات مجرم در صورت اثبات جرم را در نظر بگیرد، به‌گونه‌ای که در صورت عدم حضور محکوم‌علیه، بتواند خسارات واردشده به بزه‌دیده را جبران کند.

کفیل چه کسی است؟
شخصی که به دادسرا معرفی می­شود و حضور متهم را تضمین می‌کند، کفیل نامیده می­شود. این شخص در واقع نوعی عمل حقوقی انجام می­دهد و با اراده‌ی خود برای خود تعهد مالی ایجاد می‌کند. بنابراین باید شخص عاقل و بالغی باشد که توانایی قانونی برای اداره اموال خود را داشته باشد. از طرف دیگر باید توانایی مالی پرداخت وجه‌الکفاله را نیز داشته باشد. بررسی این موضوع بر عهده‌ی بازپرس و دادستان است. شرکت­های خصوصی نیز در صورت دارا بودن شرایط مورد نیاز طبق قانون می‌توانند کفالت متهم را عهده‌دار شوند.

مسئولیت کفیل:
بنابر آن‌چه گفته شد، هر زمان حضور متهم نزد مرجع قضایی لازم باشد، ابتدا احضاریه‌ای برای او فرستاده می­شود و در صورت عدم حضور متهم بدون عذر موجه، به کفیل اطلاع داده می­شود که ظرف سی روز متهم را نزد مرجع قضایی بیاورد. اگر کفیل نتواند ظرف این مدت متهم را حاضر کند، باید وجه‌الکفاله را به صندوق دولت واریز نماید. اگر بعد از واریز مبلغ به صندوق دولت، متهم نزد مرجع قضایی آورده شود و حتی در دادگاه تبرئه شود، نمی­توانیم وجه‌الکفاله را از صندوق دولت برداشت نماییم و به کفیل برگردانیم.

نکات تکمیلی:
اگر متهم نتواند شخصی را به‌عنوان کفیل معرفی کند، به بازداشت‌گاه فرستاده می­شود. البته قانون اجازه داده که در موارد صدور قرار کفالت در صورتی که خود متهم تقاضا کند، وثیقه گذاشته شود. دلیل این اجازه آن است که قرار وثیقه سنگین‌تر از قرار کفالت است و بهتر می‌تواند حقوق قربانیان جرم را تضمین نماید.
نکته‌ی آخر این‌که در جرائم غیرعمدی مانند جرائم رانندگی که خسارت واردشده به زیان‌دیده، از طریق بیمه قابل جبران است، نمی­توان درباره‌ی جنبه‌ی خصوصی جرم، قرار کفالت یا وثیقه صادر کرد.

برگرفته از مهداد