مفهوم طلاق و انواع آن

بررسی طلاق از منظر قوانین

بر اساس یک نوع تقسیم‌بندی کلی طلاق‌ها به دو دسته رجعی و بائن تقسیم می‌شوند و هرکدام ‏دارای جنبه‌های حقوقی مختلفی بوده و آثار متفاوتی را به دنبال دارند. که در ادامه به تعریف و اهم تفاوت این دو می پردازیم .

الف – طلاق رجعی

طلاق رجعی که در آن شوهر در مدت‌زمان عده (مدت‌زمانی که زن بعد از طلاق یا ‏فوت شوهرش باید از ازدواج خودداری کند) می‌تواند بدون نیاز به عقد دوباره به همسر خود مراجعه ‏کرده و زندگی مشترک را از سر بگیرد. طلاق رجعی آثاری را به همراه دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:‏

‏۱-‏ در جدایی رجعی و در مدت‌زمان عده، مرد بایستی به همسر خود نفقه پرداخت کند.‏

‏۲-‏ زن و شوهر در دوران عده از یکدیگر ارث می‌برند.‏

‏۳-‏ زن در دوران عده طلاق رجعی حق ازدواج با هیچ مردی را ندارد.‏

‏۴-‏ مرد در دوران عده همسر خود نمی‌تواند با خواهر وی ازدواج کند و برای ازدواج با خواهرزاده و ‏برادرزاده همسر خود نیز بایستی از او اجازه بگیرد.‏

‏۵-‏ مرد برای ازدواج در دوران عده همسر خود در طلاق رجعی نیاز به اجازه دادگاه دارد.‏

‏۶-‏ رابطه نامشروع زن در زمان عده، حکم رابطه زن شوهردار را دارد.‏

با توجه به مطالب عنوان شده می‌توان این‌گونه استنباط کرد که رجعی بودن طلاق تنها به دنبال ‏حفظ منافع مرد نیست؛ بلکه شرایطی را ایجاد می‌کند که منافع زن و مرد، هر دو پوشش داده شوند.‏

ب – طلاق بائن

در این نوع جدایی مرد حقی برای رجوع کردن به همسر ‏خود در مدت‌زمان عده ندارد و چنانچه مرد بخواهد زندگی مشترک با همسر طلاق‌داده‌ی خود را از سر ‏بگیرد، بایستی تا انتهای مدت عده صبر کند و پس‌ازآن مجددا همسر سابقش را به عقد خود دربیاورد.‏
در مورد این نوع جدایی می‌توان این‌گونه عنوان کرد که تمام حقوقی که زن و شوهر در طلاق رجعی ‏نسبت به یکدیگر دارند، در این نوع طلاق از آن‌ها سلب و گرفته می‌شود.‏

مصادیق طلاق رجعی و طلاق  بائن 

به موجب قانون مدنی ایران کلیه طلاق‌ها رجعی می‌باشند مگر آنچه را که در ادامه به آ« اشاره می کنیم .

‏۱-‏ اجرای صیغه طلاق  قبل از وقوع رابطه  زناشویی (نزدیکی جنسی  میان زوجین 

چنانچه مردی همسر خود را قبل از وقوع نزدیکی (آمیزش جنسی) طلاق دهد، این جدایی از جنس ‏بائن خواهد بود.‏

‏۲-‏ طلاق زن یائسه

یائسگی یکی از مراحل طبیعی زندگی زنان است که معمولاً در حدود سن ۴۵ تا ۵۵ سالگی آغاز ‏می‌شود. در این زمان تخمدان‌ها به میزان کمتری هورمون‌های زنانه، به‌خصوص استروژن را ترشح ‏کرده و سبب بروز علائم یائسگی می‌شوند. در ابتدا عادت ماهیانه نامرتب شده و سپس به‌طور کامل ‏قطع می‌شود. زنانی که به مدت یک سال عادت ماهیانه نداشته باشند یائسه محسوب می‌شوند. حال ‏با توجه به این تعریف چنانچه مردی همسر یائسه خود را طلاق دهد، از نوع بائن بوده و مرد بدون ‏عقد جدید نمی‌تواند به زندگی مشترک خود بازگردد.‏

‏۳-‏ طلاق خلع

طلاق خلع آن است که زن به‌واسطه کراهتى که از شوهر خود دارد، در مقابل مالى که به شوهر ‏می‌دهد جدا شود، اعم از اینکه این مال دقیقا معادل مهر و یا بیشتر و یا کمتر از مهر باشد.‏

‏۴-‏ طلاق مبارات

طلاقی است که در آن زن و شوهر هر دو از یکدیگر کراهت داشته باشند ولى در این صورت مالی ‏که زن به شوهر خود می‌دهد نباید بیش از میزان مهریه باشد.‏
لازم به توضیح است درصورتی‌که در طلاق خلع و مبارات، زن از آنچه که به مرد داده است پشیمان ‏شود و آن را دریافت نماید، طلاق به رجعی تبدیل می‌شود لذا برای جلوگیری از تداوم نزاع و اختلاف ،  در طلاق توافقی  بهتر است هنگام وقوع طلاق مرد از زن بخواهد ق رجوع به آنچه را که می بخشد از خود ساقط نماید .

‏۵-‏ سومین طلاق ( سه طلاق ) 

سومین جدایی که بعد از سه وصلت پی‌درپی رخ دهد نیز از جنس بائن بوده و شوهر دیگر نمی‌تواند ‏در زمان عده به همسر خود رجوع کند.

طلاق زنى که ۹ بار (۳ بار در ۳ بار) طلاق گرفته و بعد از هر سه طلاق، محلّلى وجود داشته است. اینگونه طلاق در هیچ صورتى حق رجوع ندارد .

ارکان طلاق

به طور کلی طلاق دارای چهار ركن اساسی به شرح زیر می باشد .

طلاق دهنده

در طلاق‌دهنده كه همان مرد است چهار شرط معتبر است که باید در زمان طلاق وجود داشته باشد: بلوغ ، عقل، اختیار و قصد

اختیار طلاق شرعا و قانونا بر اساس حدیث نبوی شریف «الطلاق … و من اخذ بالساق» برعهده شوهر است اما بر اساس قانون شوهر نمی‌تواند خودسرانه دست به طلاق بزند بلکه باید برای طلاق به دادگاه مراجعه کند و در نهایت هم آن را ثبت کند در غیر این صورت مرتکب جرم شده است. به نظر می‌رسد با توجه به این كه اكنون طلاق بدون موافقت دادگاه واقع نمی‌شود اگر كسب موافقت دادگاه نیز به عنوان ركن پنجم طلاق به شمار آید بی وجه نیست.

طلاق گیرنده

در مطلَّقه که همان زن طلاق داده شده است نیز چهار شرط باید در زمان طلاق وجود داشته باشد تا این طلاق از اعتباربرخوردار باشد:

الف-زوجیت

ب-عقد دائمی باشد نه موقت

ج-اینكه زن از حیض و نفاس پاك باشد: طلاق باید در زمان پاک بودن از حیض و نفاس باشدكه در غیر این صورت اگر واقع شود طلاق باطل است كه این شرط مذكور در زن یائسه و زنی كه به سن حیض نرسیده است و زن حامله ساقط است

د- معین بودن زن مطلقه

صیغه طلاق

طلاق به خاطر آثار و پیامدهای خاصی که در جامعه دارد دارای شرایط و تشریفات خاصی است که حتما باید رعایت شود. از جمله اینکه باید صیغه طلاق خوانده شود. در صیغه نیز شروطی معتبر است كه عبارتند از این كه صیغه مخصوصه برای ازاله قید نكاح «هی طالقٌ یا فُلانَة طالقٌ یا اَنتِ طالقٌ » باشد. گفته می‌شود که طلاق به‌غیر عربی واقع نمی‌شود و با اشاره هم واقع نمی‌شود مگرکسی كه عاجز از حرف زدن باشد.

شاهد گرفتن

شاهد گرفتن دو یا چند نفر مرد عادل بر وقوع طلاق ضرورت دارد. بنابراین دو شرط در شاهد گرفتن بر طلاق حتما باید مورد توجه قرار گیرد، اول اینکه شاهد مرد باشد و دوم اینکه حداقل دو نفر باشند. چگونگی شاهد گرفتن این دو مرد به یكی از سه صورت انجام می‌شود یا به‌صورت استماع صیغه و شنیدن آن، یا شناختن اجمالی دو طرف یا حضور هم زمان در هنگام طلاق. شرط دیگری که باید در شاهدان وجود داشته باشد عادل بودن آنهاست. عادل كسی است كه تقوا پیشه كند و از مرتكب شدن گناهان كبیره و اصرار بر جرائم صغیره پرهیز کند.

برای مشاهده پرسش و پاسخ های حقوقی  مربوط به طلاق می توانید به صفحه پرسش و پاسخ حقوقی در مورد طلاق و برای مشاهده مطالب مرتبط با طلاق می توانید به صفحه مطالب حقوقی مرتبط با طلاق  مراجعه کنید و چنانچه هنوز ابهام و یا سوالی در خصوص طلاق دارید  می توانید در هر ساعتی از شبانه روز از طریق تلفن ثابت با  شماره 9099072835 تماس بگیرید و مشکل خود را با  وکلای مجرب  طلاق در میان بگذارید .