قواعد و قوانین چک در حقوق ایران
چک چیست
طبق قانون چک نوشته ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که نزد محال علیه دارد، کاملاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می نماید. لذا با این تعریف مشخص می شود که چک وسلیه استرداد وجه است و به جای پول به کار می رود و نباید مانند سفته و برات به عنوان وسیله اعتبار از آن استفاده کرد و صادرکننده چک هنگام صدور می بایست نزد بانک به میزانی که چک صادر می کند، محل (پول) داشته باشد.
چک دارای انواع مختلفی است که برای اخذ اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید مطلب بررسی حقوقی انواع چک را مطالعه نمایید .
مندرجات چک
طبق قانون تجارت برای اینکه چک به عنوان یک سند تجاری مورد حمایت قانونگذار قرار بگیرد و از مزایای آن دارنده چک بتواند استفاده کند باید حتما در متن آن به موارد زیر اشاره گردد .
الف – تاریخ صدور که باید از حیث روز ماه سال کامل بوده و معمولاً با تمام حروف هم نوشته می شود .
ب – مبلغ به عدد و به حروف
ج – محل پرداخت که در حال حاضر مشخصات بانک مندرج در چک است
د – گیرنده چک که ممکن است شخص معینی باشد یا چک در وجه حامل صادر شود.
ه – امضا صادر کننده چک و به هیچ وجه مهر به تنهایی نمی تواند جایگزین امضاء شود .
نحوه انتقال چک توسط گیرنده
انتقال چک به وسیله ظهرنویسی به عمل می آید ولی ذکر انتقال لزومی ندارد و ممکن است به صرف امضا در ظهر چک به دیگری منتقل شود اما باید توجه نمود در صورتی که چک در وجه حامل صادر شود می تواند انتقال با تسلیم آن به دیگری و بدون امضاء ظهر آن به عمل آید در حالیکه اگر چک در وجه گیرنده صادر شود خط زدن حواله کرد بر روی چک موجب می گیرد گیرنده نتواند چک را به اشخاص ثالث انتقال دهد .
پرداخت وجه چک
بانک مکلف است وجه چک را به محض تسلیم دارنده در صورت داشتن موجودی پرداخت نماید و مهمترین امتیاز چک این است که برای پرداخت هیچ نوع معطلی نداشته باشد. در واقع چک به جای اسکناس رایج و معمول به کار می رود.
پرداخت چک نباید وعده داشته باشد. زیرا چک برخلاف برات و سفته؛ به جای پول و جانشین پول است. طبق قانون کسی که وجه چک را دریافت می کند، باید ظهر آن را امضاء یا مهر نماید اگرچه چک در وجه حامل باشد. صدور چک ولو از محلی به محل دیگر، ذاتاً عمل تجاری نیست اما مقررات این قانون در خصوص ضمانت صادرکننده، ظهرنویس ها، اعتراض، اقامه دعوی ضمان و مفقودشدن راجع به برات، صدور قرار تأمین خواسته بدون سپردن خسارت احتمالی شامل چک نیز می شود.
وظایف دارنده چک
اگر دارنده چک می خواهد از حمایت های قانون نسبت به چک برخوردار باشد موظف است طبق مواعد مندرج در قانون ، وجه چک را مطالبه کند در غیر این صورت ممکن است از بعضی از امتیازات چک نتواند متمتع گردد .
دارنده چک می بایست با توجه به محل صدور چک در مواعد زیر چک را تسلیم بانک نماید
الف – در صورتی که چک در همان محل صدور، باید پرداخت شود، دارنده چک باید آن را ظرف 15 روز از تاریخ صدور مطالبه کند.
ب – در صورتی که چک از یک نقطه به نقطه دیگر صادر شده باشد، دارنده چک باید آن را ظرف 45 روز از تاریخ صدور مطالبه کند.
ج – در مورد چک هایی که از خارج صادر شده و باید در ایران پرداخت شود، مهلت مطالبه چهارماه از تاریخ صدور چک است.
اگر دارنده چک در زمان های فوق نسبت به وصول چک اقدام نکند حق وی در مراجعه به ظهرنویس ها ساقط می شود و دارنده چک فقط می تواند به صادرکننده چک مراجعه کند. نکته این است که در این حالت و عدم مراجعه دارنده ظرف مدت مقرر برای مطالبه وجه چک، اگر وجه چک به علتی که مربوط به محال علیه است، از بین رود، (مثلاً بانک ورشکسته شود) دعوی دارنده چک علیه صادرکننده نیز در دادگاه مسموع نخواهد بود زیرا اگر به اطمینان مراجعه دارنده چک نبود، صادرکننده وجه خود را دریافت می داشت و مواجه با ورشکستگی محال علیه نمی شد.

وکیل چک
ثبت ديدگاه