ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری

دعاوی حقوقی دعاوی هستند که در دادگاه عمومی مطرح می‎شوند و بیشتر مربوط به مسایل خسارت و جبران آن است. در واقع در دعوای حقوقی، به جرایم و مجازات‎ها رسیدگی نمی‎شود. ادله اثبات دعوا نسبت به دعاوی که در دادگاه حقوقی مطرح می‎شود، به پنج دسته تقسیم می شوند .

اقرار

اقرار در پرونده‎های حقوقی به این معناست که شخص اقرارکننده موضوعی را که به ضرر خودش و به نفع دیگری است، بیان کند. در صورت اقرار شخص به زیان خودش، طرف مقابل دیگر نیازی به ارائه دلیل و مدرک ندارد .

سند

مهمترین دلیل برای اثبات ادعا در دعاوی حقوقی، سند است. سند در ادله اثبات دعوی، هر نوشته‎ای است که قابل استناد باشد و دادگاه آن را به عنوان دلیلی برای اثبات ادعا بپذیرد .

شهادت

اگر به دو روش اقرار و ارائه سند نتوان ادعا را ثابت کرد، می‎توان از شاهدان خواست تا شهادت بدهند. شهادت در امور حقوقی به این معنی است که از کسی که به صورت تصادفی یا غیرتصادفی، درباره موضوع دعوا چیزی شنیده یا دیده است، خواسته شود تا آنچه می‎داند در دادگاه بیان کند .
بازدید محل و تحقیقات محلی: در صورتی که یکی از دو طرف دعوا، به اطلاعات اهل محل استناد کند، حتی اگر نامی از اهالی محل که اطلاعات مورد نظر را دارند، نبرد، دادگاه دستور تحقیق محلی صادر می‎کند تا بازید از محل و تحقیقات محلی صورت بگیرد.

رجوع به کارشناس

در مواردی، هر دو طرف یا یکی از آنها می‎توانند از دادگاه بخواهند تا موضوع از طریق کارشناسی پیگیری شود. البته در مواردی که لازم باشد بدون درخواست طرفین، خود قاضی می‎تواند قرار ارجاع به کارشناس را صادر کند.
دعاوی کیفری نیز شامل جرایم، مجازات‎ها و قوانین جزایی هستند. دعاوی کیفری به آن دسته از دعاوی گفته می‎شود که در ارتباط با جرم، مجرم و مسئولیت کیفری است. منظور از جرم هر نوع رفتار اعم از فعل یا ترک فعلی است که در قوانین موضوعه جرم‎انگاری شده و برای آن مجازات تعیین شده باشد.  اقرار: اقرار در امور کیفری این‎گونه است که شخص ارتکاب جرم از طرف خودش را اعلام می‎کند . 

شهادت

شهادت در امور کیفری به این معنی است که کسی غیر از دو طرف دعوی، رخ دادن یا ندادن جرم توسط متهم یا هر موضوع دیگر مرتبط با جرم را در دادگاه بیان کند قانون نحوه شهادت دادن در دادگاه را برای شهود و آثار آن را مشخص نموده است .

قسم

قسم در امور کیفری به معنای این است که کسی که قسم می‎خورد، خدا را گواه می‎گیرد که حقیقت را می‎گوید. البته ادای قسم در دعاوی کیفری شرایطی دارد که باید رعایت شود.

علم قاضی

علم قاضی یعنی اینکه قاضی بر اساس یکسری مستندات که درباره دعوا مطرح شده است، یقین پیدا می‎کند و می‎تواند براساس آنها حکم دهد. از جمله مواردی که باعث علم قاضی می‏شود، نظر کارشناس، تحقیقات محلی، اظهارات مطلع و گزارش ضابطان دادگستری مانند پلیس و نیروهای بسیج است. یعنی اطلاعات حاصل از این موارد مانند گزارش بسیج یا نیروهای پلیس، علم قاضی محسوب می‎شود و قاضی می‎تواند بر اساس آن حکم دهد.