سکوت در معاملات فضولی
کسی که بدون نمایندگی و اذن برای دیگری معامله را تشکیل میدهد، اصطلاحاً فضول و طرف معامله او را اصیل و شخص دیگر را که معامله برای او یا به مال او انجام شده است، غیر میگویند.
سکوت در مفهوم حقوقی یعنی عدم اعلان اراده صریح یا ضمنی، که امری سلبی است؛ چرا که سکوت چیزی جز عدم نیست. سکوت در مقام قبول در عقد نکاح اعتباری ندارد و در موارد دیگر نیز در قانون مشخص شده است.
معامله فضولی به این معناست که شخصی برای دیگری یا با مال دیگری، معامله کند؛ بدون اینکه نماینده یا مأذون از طرف او باشد. قانونگذار در ماده ۲۴۷ قانون مدنی میگوید «معامله به مال غیر جز به عنوان ولایت یا وصایت یا وکالت نافذ نیست ولو اینکه صاحب مال باطناً راضی باشد.»
انواع معاملات فضولی
معامله فضولی ممکن است تملیکی یا عهدی باشد؛ معامله فضولی تملیکی مانند آن است که شخصی مال دیگری را بدون اذن مالک به دیگری بفروشد همچنین معامله فضولی عهدی مانند آن است که شخصی به حساب شخص دیگری متعهد شود که عملی را برای طرف دیگر معامله انجام دهد.
معنی فضول و اصیل
کسی که بدون نمایندگی و اذن برای دیگری معامله را تشکیل میدهد، اصطلاحاً فضول و طرف معامله او را اصیل و شخص دیگر را که معامله برای او یا به مال او انجام شده است، غیر میگویند.
تاثیر سکوت مالک در معامله فضولی
مشهور فقها به دلیل اهمیت و حساسیت موضوع معاملات، سکوت مالک در عقد فضولی را، دال بر رضایت یا اجازه او بر انعقاد عقد نمیدانند. چرا که سکوت بدون قرینه، اعم از رضایت و رد است.
قانونگذار در ماده ۲۴۹ قانون مدنی نیز بیان داشته است «سکوت مالک ولو با حضور در مجلس عقد اجازه محسوب نمیشود.» بنابراین در اینجا حتی حضور در مجلس، قرینهای محکم برای همراهی با سکوت دال بر قبول یا اجازه در معاملات نیست. البته برخی از فقها معتقدند که سکوت مالک با حضور در مجلس، کاشفیت از رضا میکند.
چرا که سکوت مالک در اینجا موجب فریب مشتری میشود و در حکم غرر است. لذا سکوت مالک شرعاً حرام خواهد بود و بنای عقلا هم عدم سکوت در برابر فروش اموالشان بدون اذن قبلی است؛ اما این علت، موجه و قابل قبول نیست. چرا که ممکن است سکوت مالک ناشی از «اکراه» یا «اشتباه» یا موارد دیگر باشد.
سکوت در برابر ایجاب، موضوعی است که در حقوق ایران، نص قانونی متعرض این مورد نشده است. اما بنا بر اصول و قواعد کلی، سکوت در اینجا نیز ظهور در قبول و اعلان اراده ندارد. مگر آن که سکوت همراه با قرینه موجه باشد. مانند وجود عرف و عادت.
معنی قاعده السکوت فی معرض حاجهالبیان
سکوت در مقام بیان نیز شرعاً جانشین بیان تلقی میشود که در فقه عامه بیان شده و از موارد استثنای عدم حجیت سکوت است. این قاعده که آن را «السکوت فی معرض حاجهالبیان» نیز میگویند، بر قاعده مشهور «قبح تاخیر بیان به وقت حاجت» استوار است که بر اساس آن، آنجا که قانونگذار سکوت کرده است، سکوت او را حمل بر معنایی میکنند که متناسب با آنچه گفته است، باشد؛ چرا که سکوت عاقل در این جایگاه موجب فوت مصلحتی از مصالح میشود.
برگرفته از حمایت
ثبت ديدگاه