گاهی ممکن است برای شما هم این موضوع پیش بیاید که طی وصیت نامه دست نویس یا عادی یا حتی وصیتی شفاهی، ملک یا املاکی از سوی متوفی به نفع شما وصیت شده است، ولی در مراحل پر پیچ و خم انحصار وراثت و مطلع شدن وراث متوفی یا سایر اشخاص ذی‌نفع از این امر، از همکاری با شما جهت انتقال ملک امتناع کنند یا بعضا چنین وصیتی را قبول نداشته باشند.
بهتر است بدانید که شفافیت وصیت‎‌نامه به قدری حائز اهمیت است که تاکید زیادی بر این موضوع در قوانین شده است تا حدی که بی اطلاعی از تنظیم یا نوشتن دقیق یک وصیت‎نامه خوب و مورد تایید مراجع قضایی، منجر به پایمال شدن بخشی از حقوق ذی‎نفعان و متعاقب آن، به‎وجود آمدن نزاع‎های خانوادگی منجر به دعاوی حقوقی با سایر وراث متوفی خواهد شد.
الزام به نوشتن وصیت‎نامه از آن جهت است که هیچ ابهامی در اموال متوفی برای وراث باقی نماند و موصی (وصیت ‎کننده) اطمینان حاصل کند که بعد از مرگ او، هم دینش ادا خواهد شد و هم دارایی هایش با توصیه او بین وراث تقسیم خواهد شد. زیرا گاهی ممکن است موصی رازهای نگفته‎ای داشته باشد که نتواند در زمان حیات آنها را بازگو کند.

وصیت تملیکی یا وصیت برای انتقال یک مال

در علم حقوق، وصیت به عملی گفته می‎‌شود که شخص به موجب آن عین مال یا منافع آن را بعد از وفات خود به دیگران واگذار یا توصیه کند، به‎گونه‎ای که تصرف آنان در اموال فرد بعد از مرگش مجاز باشد.
وصیت‌نامه سندی قانونی است که به موجب آن موصی (وصیت‌کننده) افرادی را مسئول اموال یا دارایی‌های خویش پس از مرگ می‌کند یا بخشی از اموال را تا حدی که اجازه آن را دارد، به دیگران منتقل می‎کند و تقسیم ارث یا ترکه با استناد به وصیت‎نامه او صورت می‎گیرد.
بر اساس ماهیت حقوقی، انواع وصیت‌نامه به دو دسته‌ تملیکی و عهدی تقسیم بندی می‎شود:

وصیت‌ تملیکی

مطابق ماده ۸۲۶ قانون مدنی، هر فردی می‎تواند عین یا منفعتی از مال خود را برای زمان بعداز فوتش به دیگری به‎طور مجانی تملیک کند. بنابراین اگر ملکی در زمان حیات مالک به نفع دیگری وصیت شده باشد در ردیف این نوع وصایا قرار خواهد گرفت.

وصیت عهدی

عبارت است از مامور کردن یک یا چند نفر برای انجام امر یا اموری. بنابر این تعریف مشخص می‎شود که وصیت صرفا شامل انتقال مال به شخص دیگر پس از فوت نیست، بلکه ممکن است موصی یک تعهد برای وصی خود بر جای گذاشته باشد و اینجاست که مفهوم وصایت اهمیت پیدا می‌کند.
در اصطلاح حقوقی، وصی به کسی اطلاق می‌شود که بنابر وصیت موصی (وصیت‌کننده) قادر است در اموال او دخل و تصرف کند.
باید دقت داشته باشید هر شخصی را نمی‌توان به‎عنوان وصی انتخاب کرد و طبق قانون، وصی باید دارای شرایط خاصی باشد.
چون وصی به نمایندگی از موصی در اموال او تصرف می‌کند و اعمال حقوقی انجام می‎دهد، بنابراین باید عاقل، دارای اختیار، رشید و بالغ باشد و فرد دیوانه، صغیر و سفیه را نمی‎توان وصی قرار داد.

اعتبار وصیت‎نامه‎ای که دلالت بر انتقال ملکی به نام فرد دیگری دارد

اعتبار هر وصیت‌‎نامه به نحوه‌ تنظیم و نگارش آن وابسته است. به طور کلی چند نوع وصیت در دادگاه‎ها مورد پذیرش هستند که شامل وصیت‌نامه خودنوشت؛ وصیت‎نامه محضری و وصیت‎نامه سری است. بنابراین وصیتی که به نفع فرد دیگری به جهت انتقال ملکی از سوی مالک یا همان متوفی تنظیم شده باشد، باید در قالب یکی از این سه نوع وصیت‌نامه، تنظیم شده باشد. هر سندی که خارج از این سه شکل به دادگاه ارائه شود، به‎عنوان وصیت‎نامه پذیرفته نمی‎شود.

حتما به این نکته توجه داشته باشید که بهتر است وصیت‎‌نامه کتبی باشد تا بتوان به آن استناد کرد. زیرا وصیت‌نامه شفاهی نسبت به نوع کتبی آن، از اعتبار بسیار کمتری برخوردار است. از انواع وصیت‎‌نامه‎های کتبی نیز اعتبار وصیت‎نامه محضری نسبت به انواع دیگر، از اعتبار بیشتری در محاکم برخوردار است.

همان‎طور که اشاره شد، وصیتت‎نامه ممکن است به جز تقسیم ‎بندی از لحاظ ماهیت، از جهات مختلفی همچون نوع مکتوب شدن و نحوه تنظیم نیز تقسیم‎بندی شوند که نحوه تنظیم و شرایط هر یک از این وصیت‌‌نامه‌ها با بقیه متفاوت است.

وصیت نامه عادی

وصیت‌نامه عادی یا شفاهی به وصیتی می‎گویند که در شرایط اضطراری مثل جنگ، سیل، زلزله و … تنظیم شود. در این نوع وصیت‌نامه باید توجه داشت که حضور یا امضای دو شاهد الزامی است. این نوع وصیت‌نامه معمولا در انتقال اموال غیرمنقول و املاک تاثیرگذار نیست.

وصیت‎نامه شرعی

برای تنظیم این نوع وصیت‎نامه باید به یک مرجع دینی و آشنا با مسایل وصیت مراجعه کرد. در نوشتن این نوع وصیت‌نامه پس از مکتوب کردن مشخصات کامل باید نام و مشخصات وصی، قیم، ناظر، همسر یا همسران، نحوه‌ کفن و دفن و مراسم، میزان بدهی‌ها، دیون، اموال و دارایی‌ها، واجبات مالی و غیرمالی بیان شود و در آخر به مهر و امضای موصی برسد. این وصیت‌نامه در انتقال اموال و املاک متوفی موثر خواهد بود.

وصیت‎نامه محضری یا رسمی و نحوه‌ تنظیم آن در دفاتر اسناد رسمی

وصیت‎نامه محضری و رسمی هر دو به یک معنا هستند. وصیت‎‌نامه رسمی یا محضری در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‎شود و از لحاظ قانونی به آسانی قابل اثبات و پذیرش است. به این صورت که مفاد آن در سند مالکیت رسمی قید شده و خلاصه‌ای از آن به دفتر املاک فرستاده می‌شود. این خلاصه تنها زمانی در دفتر املاک ثبت می‌‎شود که موصی فوت کرده و این موضوع احراز شده باشد که اختلافی در کار نیست. طبق ماده ۲۷۷ قانون امور حسبی، نحوه‌ تنظیم وصیت‎نامه رسمی یا محضری و اعتبار آن مانند اسناد تنظیم‎شده در دفتر اسناد رسمی است. در تنظیم این وصیت‎نامه، متقاضی علاوه بر ارائه مدارک هویتی باید مدارک مربوط به مالکیت مالی که قصد تملیک آن را دارد نیز ارائه دهد. کاملترین و بهترین نوع وصیت، تنظیم آن در همین قالب است که هرگونه انتقال املاک نیز به راحتی طی این وصیت‎نامه قابل اثبات است.

اثر رد یا قبول وصیت‎نامه انتقال ملک توسط وراث

موصی تنها نسبت به یک‎ سوم اموال خود دارای اختیار است و مابقی آن حق ورثه است. تا زمانی که موصی زنده است، می‌تواند هر میزان از اموالش را به دیگران ببخشد، اما اگر تا زمانی که زنده است، تکلیف اموالش را مشخص نکرده باشد، نمی‎تواند تصمیمی در مورد دوسوم مابقی آن داشته باشد. بنابراین اگر وصیت‎نامه تنظیم‎شده از سوی موصی برای انتقال ملکی، بیشتر از یک‎سوم ماترک باشد، نیاز به تنفیذ یا رضایت وراث خواهد داشت و در صورت عدم رضایت وراث، هیچ کس نمی‎تواند آنها را وادار به این کار کند.