معنی انحصار وراثت 

برگه‌های قانونی صادرشده توسط مرجع ذی‌صلاح (شورای حل اختلاف) که دلالت بر تعیین وراث متوفی و مقدار سهم آنها می‌کند، گواهی انحصار وراثت نامیده می‌شود.

فرق انحصار وراثت و تقسیم ارث

  انحصار وراثت همان تقسیم ارث است؟

فقط دو موضوع در گواهی انحصار وراثت مشخص می‌شود که شامل اسامی ورثه و مقدار سهم آنها از ماترک است. مثل‌ اینکه زوجه یک‎هشتم، زوج یک‎چهارم، پسر دو سهم و دختر یک سهم می‌برد. 
بنابراین شورای حل اختلاف هنگام صدور گواهی انحصار وراثت نه کاری به اموال متوفی دارد و نه لیست اموال در آن مشخص می‌شودبلکه فقط نام ورثه و سهم و میزان هریک از اموال متوفی قید می گردد .

کابرد انحصار وراثت 

 کاربرد گواهی انحصار وراثت چیست؟
با فوت هر شخص، وراث قائم‎مقام قانونی او در دارایی هستند اما این موضوع که ورثه به صورت قانونی چه کسانی هستند، در گواهی انحصار ورثه منعکس خواهد شد و به صورت عملی، اعتبار گواهی حصر وراثت به حدی است که در صورت نداشتن گواهی مذکور مطلقاً امکان تصرف حقوقی مثل فروش، اجاره، تقسیم و … وجود ندارد و همه ادارات دولتی و غیردولتی وراث را با گواهی انحصار ورثه تشخیص می‌دهند. بنابراین گام اول از مراحل گام به گام تقسیم ارث، داشتن انحصار وراثت است.

 تفاوت انحصار وراثت محدود و نامحدود چیست؟

 تفاوت انحصار وراثت محدود و نامحدود چیست؟
اگر ارزش اموال باقی‎مانده از متوفی بیش از ۵۰ میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف، گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر خواهد کرد و اگر مالی نداشته باشد یا کمتر از میزان مذکور باشد، گواهی انحصار وراثت محدود است برای گواهی انحصار وراثت نا محدود حتما لازم است آگهی منتشر گردد . 

 شرایط صدور انحصار وراثت

شرایط انحصار وراثت شامل الزام یک بار انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار مبنی بر اسم متوفی و اسامی وراث و نیز اینکه باید یک ماه از انتشار آگهی بگذرد تا شورا اقدام به صدور گواهی حصر وراثت نامحدود کند و نیز الزام پرداخت مالیات بر ارث توسط وراث است.

تشریفات و نحوه دریافت  انحصار وراثت 

 برای انحصار وراثت از کجا شروع کنیم؟

بعد از فوت متوفی اولین اقدام و وظیفه ورثه گرفتن گواهی حصر وراثت می باشد مثل هر پرونده دیگر در محاکم قضایی می‌توان از وکیل متخصص ارث برای طی مراحل انحصار وراثت استفاده کرد. 
توجه داشته باشید اگر کسی از وراث وکالت محضری کامل هم داشته باشد، چون این شخص همچون وکیل دادگستری دارای پروانه رسمی وکالت نیست، نمی‌تواند بدون اختیار وکیل انحصار وراثت، اقدام به دادن دادخواست کند.

 ضرورت ثبت‌نام در سامانه ثنا

اما چه یکی از ورثه اقدام کند یا اینکه وکیل داشته باشد، گام اول برای ثبت دادخواست، ثبت‌نام وراث یا ذی‌نفعان در سامانه ثناست. 
به‌طور کلی بدون ثبت‌نام در سامانه ثنا، انحصار وراثت و هیچ دادخواست دیگری امکان‌پذیر نیست.  ثانیا برای ثبت دادخواست گواهی حصر وراثت، باید به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند.  شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت شخص فوت‌شده، شورای صالح به رسیدگی به پرونده و صدور گواهی است.

افرادی که می توانند تقاضای  صدور انحصار وراثت را بدهند

 چه کسانی می‌توانند دادخواست حصر ورثه بدهند؟
ورثه می‌توانند دادخواست حصر ورثه بدهند. توجه کنید اقدام یک وارث کافی است و نیاز نیست همه ورثه با هم دادخواست بدهند. 
وکیل دادگستری نیز به وکالت از یک یا چند نفر از ورثه می‌تواند دادخواست حصر ورثه بدهد. همچنین هر شخص ذی‌نفع در صدور گواهی انحصار وراثت مثل طلبکار متوفی می‌تواند دادخواست حصر ورثه بدهد.
 ورثه چه کسانی هستند؟
زن و شوهر در همه حال جزو وراث محسوب می‌شوند و به‌غیر از آنها، قانون ۳ گروه و طبقه را برای ورثه مشخص کرده که طبقه اول نسبت به طبقه دوم اولویت دارد و همچنین طبقه دوم نسبت به طبقه سوم. همچنین تا زمانی که یک نفر از طبقه بالاتر باشد نوبت به وراث طبقه بعد نخواهد رسید. وراث باید در زمان فوت متوفی زنده باشند، ولو اینکه حمل در شکم باشد، به‌شرط زنده به دنیا آمدن. بنابراین اگر فرضاً فرزندی قبل از پدر فوت کرده و بعد پدر فوت کند، فقط فرزندان زنده پدر ارث می‌برند. همچنین با بودن فرزند، نوه هم ارث نمی‌برد.

 مدارک لازم برای انحصار وراثت

مدارک لازم برای انحصار وراثت شامل اصل شناسنامه، عقدنامه در صورت ازدواج، استشهادیه، گواهی فوت متوفی و ترجیحاً شناسنامه باطل‌شده او، گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی برای فوت‎شدگان قبل از اول فروردین سال ۱۳۹۵ و وصیت‎نامه رسمی است.

 عدم همکاری وراث برای صدور انحصار وراثت 

یکی از مشکلات انحصار وراثت همین است که بعضی از ورثه همکاری نمی‌کنند یا با یکدیگر قهر هستند و اعتمادی در بین نیست یا ممکن است بعضی در دسترس نبوده و در خارج از کشور باشند. 
در این زمینه جای نگرانی وجود ندارد زیرا ناقصی مدارک لازم برای انحصار وراثت مثل نبود اصل شناسنامه بعضی از وراث یا گواهی فوت و … همگی قابل استعلام از اداره ثبت احوال است و عدم حضور یکی از وراث برای انحصار وراثت مشکلی به وجود نمی‌آورد.

 استشهادیه انحصار وراثت

یکی از مدارک لازم گفته‌شده، استشهادیه  است. در واقع آنچه مهم است، شهادت برای انحصار وراثت است. آنچه رایج شده، این است که ۳ نفر به دفتر اسناد رسمی مراجعه و فرم مربوط به استشهادیه را که مشتمل بر نام متوفی و وراث است را امضا می‌کنند و سردفتر اسناد رسمی گواهی  امضا می‌کند.  هزینه استشهادیه انحصار وراثت همان هزینه گواهی امضاست که در سال ۱۳۹۹ برای هر نفر ۶۰ هزار تومان است. در این میان تفاوتی وجود نداردکه که شهود مرد یا زن باشند. اگر کسی بخواهد می‌تواند به‌جای تهیه استشهادیه و گواهی امضای شهود توسط دفتر، مستقیما ۳ نفر را به‌عنوان شاهد به شعبه رسیدگی‎کننده شورای حل اختلاف ببرد و شهادت در آنجا بدون هزینه ثبت شود.

 اظهارنامه مالیات بر ارث

مالیات انحصار بر ارث محل سؤال بسیاری است. امور باقی‎مانده با لحاظ برخی معافیت‌ها از متوفی مشمول مالیات است. طبقات ارث و وارث ۳ دسته هستند و مالیات آنها هم کاملاً متفاوت است. هرچه طبقه بالاتر باشد مالیات بر ارث بیشتر است. تأخیر در دادن اظهارنامه مالیاتی متوفیان بعد از اول فروردین سال ۱۳۹۵ مشمول جریمه نیست و در هر زمان می‌توان اظهارنامه مالیاتی داد. هر یک از ورثه به‌تنهایی و به قدرالسهم خود می‌تواند اظهارنامه مالیاتی بدهد. می‌توان فقط به صورت موردی مالیات یکی از دارایی‌های متوفی (ماترک) را پرداخت و مالیات مابقی اموال را به آینده موکول کرد.

مدت زمان صدور انحصار وراثت 

 انحصار وراثت چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان اخذ گواهی حصر وراثت محدود و نامحدود متفاوت است. پیش‌تر گفته شد که برای گرفتن انحصار ورثه نامحدود یک نوبت انتشار آگهی و مدت یک ماهه بعد آن ضروری است. 
بنابراین مدت زمان صدور گواهی حصر ورثه محدود حدود یک هفته کاری بوده و برای حصر وراثت نامحدود ۴۰ تا ۵۰ روز کاری زمان لازم است.

 هزینه انحصار وراثت

قیمت تمبر انحصار وراثت مطابق دعوای غیرمالی است که با توجه به تعرفه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و تعداد اسکن مدارک حدود ۲۰۰ هزار تومان است.