برخورد حقوقی با هنجارشکنان
انتشار فیلمی مربوط به یک خواننده معلوم الحال خارج نشین در هفته گذشته، که موجب اعتراضات و بیان نظرات از سوی طیف وسیعی از افراد، اقشار مردم و خانواده ها و افراد در تخصص های گوناگون شده، از رویکرد و نگرش قوانین و مقررات داخلی دولت ایران قابل بررسی است.
در تحلیل موضوع مورد چالش از دریچه نگاه قوانین و مقررات داخلی ایران میتوان گفت انتشار این فیلم در فضای مجازی فارغ از تأثیرات روان شناختی و تکرار مستمر آن، موجبات آسیب به قوام جامعه ایرانی با فرهنگ مذهبی و سنتی خاص خود را به همراه دارد.
چنین آسیب هایی در حقوق کیفری ایران، عموماً به عنوان جرم تلقی و برای آن مجازات تعیین شده است. قانون جرایم رایانهای مصوب سال ۱۳۸۸، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال ۱۳۹۹ و کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ مواردی است که در این خصوص، مورد بررسی و تدقیق قرار می گیرد.
اگر بخواهیم از منظر حقوق کیفری داخلی به این مقوله بنگریم، به واسطه اینکه این فعل در بستر فضای مجازی و پیام رسان اینستاگرام ارتکاب یافته، لذا قانون جرایم رایانه ای مصوب سال ۱۳۸۸ در ذهن تداعی شده و حاکم بر موضوع است. قانون جرایم رایانه ای در فصل چهارم خود؛ ذیل عنوان جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی و به طور خاص در ماده ۷۴۲ خود به این موضوع پرداخته و با حصول شرایطی، آن را جرم انگاری و برای این رفتار مجازات تعیین کرده است.
در این فرآیند و جرم انگاری مجموعه رفتارهای این ماده، چندین مورد مفروض است؛ نخست اینکه بستر این رفتار در فضای مجازی بوده است. دومین مفروض، مقوله انتشار آن است که به جهت گستره وسیع و مخاطبان انبوه شبکه های اجتماعی، این امری بدیهی و ثابت شده است. مفروض سوم، وسیله انتشار است که همان سامانه های رایانه ای (رایانه، تبلت، لپ تاپ، گوشی های هوشمند و …) است. نوع محتویات منتشرشده در ماده فوق مشتمل بر دو بخش است: قسم اول محتویات مستهجن که به برهنگی کامل زن و مرد اشاره داشته و قسم دوم، محتویات مبتذل بوده که مستند به تبصره ماده ۷۴۲، اشاره به وجود صحنه و صور قبیحه دارد. با ارزیابی محتوای منتشرشده توسط خواننده فوق، این رفتار در سطح حداقلی، مشمول عنوان مجرمانه انتشار محتویات مبتذل در فضای مجازی بهوسیله سامانههای رایانهای بوده و بر اساس تبصره یک ماده ۷۴۲ مشمول مجازات است.
البته ممکن است با این استدلال که این اشخاص اقدامات مزبور را به عنوان حرفه خود قلمداد کردهاند، از شمول تبصره یک انصراف یافته و تبصره ۳ ماده که مجازات شدیدی در پی داشته، حاکم بر موضوع محسوب شود. به علاوه و نظر به اینکه اقدام فرد مورد اشاره، همراه با در اختیار گذاردن نشانی صفحه مجازی فرد معلومالحال دیگری در زیر صفحه خود بوده است، موضوع وفق بند الف از ماده ۷۴۳ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی در قالب ترغیب و تسهیل دسترسی افراد به محتویات مستهجن و مبتذل قرار گرفته و قابلیت مجازات دارد.
از دیگر سوی، از آن جهت که طیف وسیعی از دریافت کنندگان و مخاطبان این کلیپ، کودکان و نوجوانان بودهاند، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال ۱۳۹۹ نیز تحت شرایطی می تواند حاکم بر این رفتار باشد. در ابتدا، ماده ۲ این قانون تمام افرادی که به سن هجده سال تمام شمسی نرسیده اند، را مشمول قانون حمایت از اطفال و نوجوانان عنوان کرده است و در ادامه وفق بند ۶ ماده ۱۰ این قانون نیز، شخصی که به هر نحو به در دسترس قرار دادن یا ارائه محتوا یا اثر مستهجن یا مبتذل به طفل یا نوجوان اقدام کند، به یک یا چند مجازات درجه هشت قانون مجازات اسلامی محکوم می شود. امری که با توجه به بزه نخست مورد بحث، می تواند از موارد تعدد معنوی جرایم محسوب و مشمول مجازات اشد قلمداد شود.
ثبت ديدگاه