به طور کلی، شاید بهترین شکل طلاق در شرایطی که زوجین انصاف را رعایت نمایند، همان طلاق توافقی باشد. معمولاً در طلاق توافقی از دعوا، جنجال، برخوردها، عکس العملهای نامعقول و اتلاف وقت بیشتر در پیچ و خم دادگاهها که حتی در مواردی به چندین سال می انجامد جلوگیری می گردد؛ و مسأله حضانت و ملاقات فرزندان با تفاهم بیشتری صورت گرفته و از این ناحیه لطمات کمتری متوجه فرزندان می گردد.
طلاق توافقی بدین شکل است که زوج و زوجه پس از ینکه ادامه زندگی مشترک را به صلاح تشخیص ندادند با تنظیم دادخواستی مشترک، ممضی به امضاء هر دونفر ،با قید کلمه «طلاق توافی » در ستون تعیین خواسته از دادگاه محترم تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش به صورت توافقی می نمایند .معمولا قاعده بر این است که نام زوج و زوجه با هم در ستون خواهان نوشته می شود همچنین روال بر این است که توافقات به عمل آمده از حیث مهریه و نفقه و در صورت داشتن بچه،حضانت وی و نیز حق و حقوقات زوجه و غیره نیز در متن دادخواست نوشته خواهد شد.
علی القاعده با توجه به توافق زوجین د ر خصوص طلاق توافقی از حیث صدور حکم مدت زمان زیادی طول نخواهد کشید که دادگاه محترم ضمن جلب نظر مشاور خانواده به منظور اصلاح ذات البین و عدم موفقیت ایشان در این خصوص اقدم به صدور حکم خواهد نمود.
نحوه انجام طلاق توافقی
همانطور که بیان شد در طلاق توافقی زوجین در همه امور با یکدیگر توافق می کنند و با مراجعه به دفتر خدمات قضایی و دادگاه خانواده، اعلام توافق خود را در اموری از قبیل حضانت فرزند بعد از طلاق، ملاقات فرزند، نفقه ایام عده، شیوه استرداد جهیزیه، وصول مهریه و سایر موارد می نویسند و از قاضی می خواهند بر اساس توافقات فی مابین آن ها حکم طلاق را صادر کند .
مواردی که در طلاق توافقی زوجین باید در مورد آن ها توافق کنند
مهریه درطلاق توافقی
پرداخت کامل یا جزئی از مهریه و یا حتی عدم پرداخت مهریه کاملا با توافق زن و مرد مشخص می شود. معمولا در طلاق توافقی مهریه در مقابل حق طلاق مرد می باشد. مثلا مرد میتواند به همسرش بگوید که صد سکه از مهریه خود را ببخش تا در قبال آن طلاق توافقی بگیریم. ممکن است توافق شود مقداری از مهریه به صورت یکجا یا اقساط به زن پرداخت شود.
نفقه در طلاق توافقی
در نظر داشته باشید که زن و شوهری پنج سال باهم زندگی میکنند و زن در این مدت هیچ نفقه ای دریافت نکرده است. زن میتواند برای دریافت نفقه پنج سال از شوهر خود اقدام کند. ولی زمانیکه زن و شوهر قصد داشته باشند تا طلاق توافقی بگیرند به دلیل اینکه مردان در اکثر مواقع راضی به طلاق نمیشوند، زن میتواند مقداری از نفقه خود و یا تمام نفقه را نسبت به شوهرش ببخشد تا شوهر راضی به طلاق شده و سپس طلاق توافقی بگیرند و یا ممکن است توافق به این منوال صورت پذیرد که زوج تمام مهریه گذشته زوجه را پرداخت کند .
در طلاق توافقی علاوه بر نفقه گذشته زوجین می بایست در خصوص نفقه زمان عده و ترتیب پرداخت آن هم توافق کنند .
اجرت المثل در طلاق توافقی
اجرت المثل، مزدی است که زن بابت کارهایی که در منزل انجام میدهد دریافت میکند و زمانی به زن تعلق میگیرد که طلاق از طرف مرد باشد و یا زن قصد نداشته باشد که اینکارها را مجانی انجام دهد. بنابراین زن و مرد باید در خصوص اجرت المثل توافق کنند. یعنی گرفتن و یا نگرفتن نفقه در طلاق توافقی کاملا بستگی به توافق میان زن و شوهر خواهد داشت.
جهیزیه در طلاق توافقی
اموالی که مطابق رسم های گذشته، زن به خانه میاورد جهیزیه نامیده میشود. زن میتواند جهیزیه ای که به خانه شوهر میاورد را در لیستی نوشته و آن را نزد خود نگه دارد که این لیست جهیزیه، سیاهه جهیزیه نامیده میشود. سیاهه جهیزیه زمانی اعتبار دارد که شوهر آنرا امضا کرده باشد. در طلاق توافقی زن و مرد باید در خصوص جهیزیه ای که زن به خانه آورده است توافق کنند و معمولا زن جهیزیه خود را با خود میبرد. اگر هم زن و مرد توافقی در خصوص جهیزیه نکنند زن میتواند با استناد به سیاهه برای گرفتن جهیزیه خود اقدام کند.
بارداری درطلاق توافقی
در صورتیکه زن اقرار کند که حامله نیست باید بعد از صدور گواهی عدم امکان سازش (که توسط دادگاه صادر میشود) گواهی عدم بارداری را ارائه کند. اگر زن اقرار کند که اصلا رابطه نزدیکی با شوهر خود نداشته است باید گواهی سلامت بکارت را ارائه کند که معمولا این گواهی توسط پزشکی قانونی صادر میشود. اگر هم زن باردار باشد باید مشخص شود تا بعد از به دنیا آمدن فرزند، نام پدر و مادر در شناسنامه قید شود. باردار بودن زن هیچ ارتباطی با طلاق توافقی ندارد یعنی اگر زن باردار باشد، طلاق توافقی مطابق توافقات میان زن و مرد انجام خواهد شد.
حضانت فرزندان در طلاق توافقی
بیشترین علت دخالت دادگاهها در طلاق توافقی، تعیین تکلیف نسبت به حضانت و نگهداری فرزندان مشترک بعد از طلاق توافقی است که در هر حال بین زن و مرد نسبت به این امر نیز توافق صورت میگیرد. توافقی که زن و مرد به عنوان پدر و مادر فرزندان تنظیم میکنند در دادگاه اعتبار دارد و مطابق آن، دادگاه حکم صادر میکند. مثلا زن و مرد میتوانند توافق کنند که بعد از طلاق، نگهداری فرزند دختری که هشت سال سن دارد با مادر باشد.
نفقه فرزندان در طلاق توافقی
نفقه فرزندان بعد از طلاق توافقی، ارتباطی به حضانت ندارد. یعنی اگر نگهداری فرزندان هم به مادر سپرده شود تحت هر شرایطی پدر باید نفقه فرزندان را پرداخت کند و مادر مسئولیتی در پرداخت نفقه به فرزندان ندارد.
اما بصورت کلی مهریه‌ی زن، نفقه‌ی زن، اجرت‌المثل زن، حضانت فرزند مشترک، قرار ملاقات فرزند مشترک و سایر توافقات؛ لازم به ذکر است که برای طلاق توافقی لزومی ندارد زن کل مهریه‌‌اش را ببخشد (در اصطلاح حقوقی بذل کند) ممکن است نیمی از مهریه را ببخشد یا حتی مرد حاضر باشد کل مهریه را پرداخت کند و این امر کاملا بستگی به توافق طرفین دارد.
نکنه‌ی مهم درخواست طلاق توافقی آن است که زن و مرد باید در خصوص کلیه‌ی امور مالی و غیرمالی خود باهم توافق کنند. پس از اینکه زوجین در امور مشترک به توافق رسیدند، میتوانند برای طلاق توافقی اقدام کنند. توافقات مذکور میتواند در محضر و جلسه‌ی دادگاه باشد یا در دفاتر اسناد رسمی صورت گیرد و به طریق رسمی ثبت شود و یا اگر طرفین مایل بودند از همان ابتدا به وکلای دادگستری مراجعه کنند شرح توافقات خود را به وکلای خویش خواهند داد و وکلای ایشان مراحل قانونی طلاق توافقی را انجام میدهند.
نحوه تشکیل پرونده طلاق توافقی
برای گرفتن طلاق توافقی، زن و شوهر باید به همراه شناسنامه و عقد نامه به دفتر خدمات قضایی بروند و فرم درخواست را پر و همه موارد و مسایل مانند حضانت فرزند و ملاقات با او و نیز امور مالی مانند مهریه، جهیزیه و نفقه را مشخص کنند. پس از تقدیم دادخواست در دفتر خدمات قضایی و ارجاع پرونده به دادگاه ، طبق روال معمول، دادگاه به آنها تکلیف می کند که به مشاور خانوده مراجعه کنند و پس از ارائه نظر مشاور دادگاه بر اساس توافق زوجین گواهی عدم امکان سازش صادر می کند و آنها می توانند با ارایه گواهی به دفترخانه طلاق، صیغه طلاق را جاری و ثبت کنند.
خواهان طلاق توافقی پس از تکمیل دادخواست به طرز فوق الذکر آن را به دفتر خدمات قضایی تسلیم می نماید و متصدی مربوطه آن را با رعایت ضوابط مربوطه در سامانه عدل ایران ثبت نموده و با تشکیل پرونده،تصویری از دادخواست تنظیم شده را به زوجین می دهد تا ایشان پس از چند روز انتظار با ارسال پیامک برایشان مشخص شود که پرونده به کدام شعبه دادگاه ارجاع گردیده است. و بدین ترتیب جریان دادرسی و رسیدگی به پرونده طلاق توافقی شروع می شود.
در طلاق توافقی در برگ دادخواست فرقی ندارد که زوج و زوجه کدامشان به عنوان خواهان و یا خوانده قرار گیرند. و اگر در یک جا زندگی می کنند محل اقامتشان به یک نشانی درج می گردد، و یا مثلاً اگر زوجه به دلیل اختلافات در منزل پدر یا اقوام دیگرش به سر می برد محل اقامت فعلی خود را در دادخواست می نویسد.
دادگاه صالح به رسیدگی به پرونده طلاق توافقی
دادخواست طلاق توافقی پس از تقدیم در دفتر خدمات قضایی به دادگاه محل اقامت زوجه و یا دادگاه مستقر در محل اقامت زوج ارجاع می گردد . اگر قبل از تقدیم دادخواست طلاق توافقی زوجین دعاوی را به طرفیت یکدیگر در سایر دادگاهها مطرح کرده باشند و هنوز پرونده باز باشد همان دادگاه صالح به رسیدگی به پرونده طلاق توافقی هم است .
وظایف دادگاه در طلاق توافقی
در حال حاضر دادگاه ها ملزم هستند به محض تشکیل پرونده ، تمامی مراجعه کنندگان برای طلاق توافقی به دادگاه برای اخذ مشاوره به واحد مشاوره اعزام نمایند و دیگر صدور حکم طلاق توافقی بدون مراجعه به مشاوره امکان پذیر نیست .
اگر افراد اختلال‌های شخصیتی و رفتاری داشته باشند مشاوران جلسات بیشتری برگزار می کنند و در نهایت نظر خود را در خصوص این امر که امکان سازش وجود دارد یا خیر به اطلاع دادگاه می رسانند و در صورتجلسه ای که تنظیم می کنند به طور شفاف توافقات زوجین را نیز ذکر می نمایند .
دادگاه پس از وصول نظر مشاور در وقت فوق العاده و بدون نیاز به تعیین وقت قبلی ، در حضور زوجین و یا وکلای ایشان تشکیل جلسه می دهد و پس از استماع اظهارات طرفین در نهایت مبادرت صدور رای طلاق توافقی می نماید .
مدت اعتبار دادنامه طلاق برای اجرا در دفترخانه
دادگاه هنگام صدور گواهی عدم امکان سازش باید اطمینان حاصل کند که زن حامله نیست و رویه قضایی در این مورد آن است که زن برای معاینه و صدور گواهی به پزشک مورد اعتماد معرفی می شود یا اینکه دادگاه برمبنای اقرار زن به حامله نبودن، مراتب را گواهی می کند. مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش، سه ماه از تاریخ صدور است و اگر تا پایان آن مدت طرفین یا یکی از آنها برای ثبت به دفترخانه مراجعه نکند، گواهی مذکور از درجه اعتبار ساقط است.
اختیار عدم اجرای رای طلاق توافقی توسط هر یک از زوجین
زوج یا زوجه یا هر دو می توانند تا قبل از آخرین جلسه دادگاه که منجر به صدور حکم طلاق توافقی می گردد از نظر خود عدول نمایند؛ یعنی پشیمان شده و دادخواست طلاق توافقی خود را پس بگیرند و در واقع از دادگاه بخواهند که آن را نادیده تلقی نماید.
اما بعد از صدور دادنامه طلاق توافقی حالات مختلفی متصور است اگر در حکم صادره، طلاق از نوع خلعی باشد و از سوی زوج ضمن عقد خارج لازم، وکالت بلاعزل به زوجه داده شده باشد، فقط زن می تواند با مراجعه به محضر و اجرای صیغه طلاق خود را مطلقه نماید. لذا در چنین حالتی شوهر نمی تواند مانع این امر گردد. و چنانچه زن به محضر مراجعه ننموده و انجام طلاق را نخواهد و به عبارتی حکم را اجرا نکند، شوهر نمی تواند حکم را اجرا کند یعنی نمی تواند با آن حکم، از محضر بخواهد که صیغه طلاق جاری گردیده و زنش را طلاق دهد. بنابراین در اینجا با چنین حکمی، طلاق در اختیار زن قرار می گیرد و او است که تصمیم می گیرد که طلاق بگیرد یا نگیرد. لذا در چنین وضعی که زن حکم را اجرا نکرده و برای طلاق اقدام نمی نماید و شوهر مصرّ به طلاق باشد تنها راه برای مرد این است که به دادگاه مراجعه نماید و از ابتدا دادخواست طلاق «رِجعیّ» بدهد و پس از صدور حکم طلاق رجعی، اقدام به طلاق دادن زن نماید.
امکان رجوع در طلاق توافقی
با توجه به مواد ۱۱۴۳ الی ۱۱۴۹ قانون مدنی در طلاق خلع تا زمانی که زن به مال البذل (مالی را که زن بذل کرده) رجوع نکرده، شوهر نیز نمی تواند به طلاق رجوع کند به عبارت دیگر زن بعد از اجرای صیغه طلاق تا عدّه طلاق باقی است می تواند از آنچه که بذل کرده پشیمان شود و آن را از شوهر مطالبه نماید و شوهر در مقابل، این حق را پیدا می کند که به طلاق رجوع کند. و برای اینکه این رجوع صورت گیرد شوهر با قصد و اراده باید لفظی بگوید یا عملی انجام دهد که دلالت بر رجوع داشته باشد مثلاً بگوید از طلاق رجوع کردم و یا … در این صورت بدون اینکه به عقد نکاح مجدد نیاز باشد، طلاقی که انجام گرفته نادیده تلقی می شود و تمام اوضاع و احوال به حال قبل از طلاق برمی گردد.
مدتی که زن در طلاق خلع می تواند به بذل رجوع کند در زمان عده است و همچنین در مقابل، مرد نیز می تواند فقط در مدت عده رجوع کند. یعنی هر دوی زوجین فقط تا پایان عده چنین فرصتی دارند و پس از آن، دیگر برای هیچ یک از آنها چنین حقی نیست. البته همان طور که گفته شد در این طلاق، ایجاد حق رجوع برای مرد منوط به رجوع زن به مال البذل است.
امکان ثبت مجدد دادنامه طلاق توافقی پس از رجوع یکی از زوجین
چنانچه رجوع فوق صورت گیرد آثار طلاقی که واقع شده از بین می رود و مجددا زوجین نمی تواند به استناد همان حکم دادگاه مجددا به محضر مراجعه و صیغه طلاق را اجرا کنند به عبارت اخری پس از رجوع زن به مال البذل و سپس در صورت رجوع مرد به طلاق، همه چیز به اوضاع و احوال سابق برگشته و دیگر حکم صادره برای اجرای صیغه طلاق اعتباری ندارد.
امکان عدول از توافقات انجام شده در مورد حضانت هنگام طلاق توافقی
امکان تغییر توافقات انجام شده در مورد حضانت هنگام طلاق توافقی با خواست و رضایت جدید زوجین وجود دارد زیرا حضانت، هم حق و هم تکلیف والدین است.
طبق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی نگاهداری اطفال، هم حق و هم تکلیف ابوین است لذا همان طور که پدر یا مادر حق حضانت یعنی نگاهداری اطفال را در سنینی از زندگی آنها دارند، نسبت به آنها تکلیف هم دارند و این تکلیف را نمی توانند از خود ساقط کنند به عبارت دیگر پدر یا مادر نمی تواند حق حضانت فرزند را ساقط کند .
حق ملاقات هم مانند حق حضانت قابل اسقاط (از بین رفتنی) نیست و چنانچه زوج یا زوجه این حق را از خود سلب نماید به همان دلیلی که در مورد حضانت ذکر شد چنین سلب اختیاری فاقد اعتبار است و کسی که این حق را از خود سلب کرده می تواند حتی بعد از طلاق با مراجعه به دادگاه و تسلیم دادخواستی تقاضای ملاقات فرزندان را بنماید.
ثبت ديدگاه