حق نفقه و شرایط استقرار آن
همین كه نكاح به طور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تكالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار میشود. پرداخت نفقه پس از زوجیت و در واقع همان اجرای صیغه عقد برقرار میشود.
تصور غالب مردم این است كه زنی مستحق نفقه است كه پس از ازدواج به خانه شوهر رفته باشد و مشغول زندگی با وی باشد. در صورتی كه واقعیت جز این است. زیرا مصداق این تصور فقط زمانی است كه زوجه پس از وقوع عقد بلافاصله به خانه زوج رفته و مشغول زندگی با او شده باشد كه در این صورت اگر زندگی را رها كند و ناشزه شود، مستحق نفقه نخواهد بود.
این موضوع در حالی است که اگر زوجه قبل از رفتن به خانه شوهر تقاضای نفقه كند با وجود شرایطی وی مستحق نفقه خواهد بود.
به صراحت ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی «همین كه نكاح به طور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تكالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود.» پرداخت نفقه پس از زوجیت و در واقع همان اجرای صیغه عقد برقرار میشود.
به عبارت دیگر امكان دارد یك زن یك عمر در خانه پدرش باشد و به خانه شوهر نرفته باشد و اصلا تمكین نكرده باشد اما مستحق نفقه باشد و هر ماه نفقه خود را از زوج بگیرد. به عبارت واضحتر اگر زوجه پس از وقوع عقد تمكین خود را مشروط به اخذ تمام مهریه كند، در این صورت تا زمانی كه تمام مهریه به او پرداخت نشده باشد مستحق نفقه هم هست.
البته این حق كه به آن در اصطلاح حقوقدانان حق حبس گفته می شود مشروط به چند امر است:
مهریه زوجه حال باشد. یعنی مهریهای كه در زمان عقد تعیین و ذكر میشود، به صورت عندالمطالبه باشد. ولی اگر مهریه حال نبوده و به صورت اقساطی باشد یا آنكه علاوه بر كلمه عندالمطالبه قید عندالاستطاعه هم گنجانده شود در این صورت دیگر حال نیست و زوجه نمیتواند از حق حبس خود استفاده كند.
شرط دیگر این است که زوجه حاضر به تمكین باشد اما آن را مشروط به اخذ تمام مهریه كند. ولی اگر زوجه بگوید حاضر به تمكین نیستم هرچند تمام مهریه را نقدا بدهد در این صورت هم مستحق نفقه نیست.
زوجه قبل از استفاده از حق حبس به اختیار خود تمكین نكرده باشد، پس اگر زوجه ولو یك بار با میل و اختیار خود حاضر به تمكین خاص و عمل زناشویی با زوج شود و از باكره بودن خارج شود در این صورت هم حق حبس برای وی محفوظ نخواهد بود.
قانونگذار در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی میگوید «زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده است، از ایفای وظایفی كه در مقابل شوهر دارد امتناع كند، مشروط بر اینكه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.»
مستنبط از ماده مذكور آن است كه زوجه هم میتواند نفقه خود را مطالبه كند و هم تمكین نكند مگر پس از دریافت مهریه.
همچنین بر اساس ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی «اگر زن قبل از اخذ مهریه با اختیار خود به ایفای وظایفی كه در مقابل شوهر دارد قیام کرد دیگر نمیتواند از حكم ماده قبل استفاده كند، معذلك حقی كه برای مطالبه دارد ساقط نخواهد شد.» كه این ماده هم ناظر بر آن است كه زوجه قبل از استفاده از حق حبس تمكین کرده و این تمكین هم بالاختیار باشد.
ثبت ديدگاه